SPIS TREŚCI
NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE
JAROSŁAW SOCHACKI, DARIUSZ TLAŁKA – Widlicz cyprysowy Diphasiastrum tristachyum – nowy gatunek we florze Magurskiego Parku Narodowego i Karpat Polskich
KRONIKA
PIOTR DASZKIEWICZ, TOMASZ SAMOJLIK – Żubr i Puszcza Białowieska w lwowskim piśmie Łowiec
Materiały do znajomości pszczół (Hymenoptera, Aculeata, Apiformes) Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego i jego najbliższych okolic (północna Polska)
STRESZCZENIE
Zaprezentowano stan poznania pszczół Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego i jego najbliższych okolic. Łącznie wykazano 186 gatunków pszczół, co stanowi 38,1% fauny krajowej tej grupy owadów. W analizowanym zgrupowaniu pszczół 29 gatunków (15,6%) należy do taksonów zagrożonych wyginięciem oraz bardzo rzadkich i rzadkich w Polsce. Do gatunków o wysokim stopniu zagrożenia należą: Sphecodes marginatus, Osmia inermis, Hylaeus variegatus, Andrena florea, A. pusilla, Lasioglossum sexmaculatum i Nomada opaca.
Herpetofauna Przełomu Lubrzanki
STRESZCZENIE
Obserwacje prowadzone były w latach 2021-2023 na terenie specjalnego obszaru ochrony siedlisk PLH260037 Przełom Lubrzanki. Teren ten położony jest w centralnej części województwa świętokrzyskiego (centralna Polska). SOOS chroni kanion Lubrzanki oraz centralną część doliny rzecznej. Lubrzance towarzyszą starorzecza, zakola, rozlewiska, podmokłe łąki, lasy łęgowe i grądy.
Obserwacjami objęto zróżnicowane biotopy, w tym zbiorniki wodne, łąki, lasy i użytki rolne. Badania objęły określenie występowania herpetofauny oraz ustalenie zagrożeń i warunków ochrony. Na 9 stanowiskach badawczych stwierdzono 10 gatunków płazów i 5 gatunków gadów. Obserwowanymi gatunkami były: traszka górska Ichthyosaura alpestris LAUR., traszka zwyczajna Lissotriton vulgaris L., ropucha szara Bufo bufo L., ropucha zielona Bufotes viridis LAUR., rzekotka drzewna Hyla arborea L. (lub rzekotka wschodnia Hyla orientalis Bedriaga), żaba wodna Pelophylax esculentus L., żaba jeziorkowa Pelophylax lessonae CAM., żaba śmieszka Pelophylax ridibundus PALL., żaba moczarowa Rana arvalis NILSS., żaba trawna Rana temporaria L., jaszczurka zwinka Lacerta agilis L., jaszczurka żyworodna Zootoca vivipara JACQUIN, padalec zwyczajny Anguis fragilis L. (lub padalec kolchidzki Anguis colchica Nordmann), zaskroniec zwyczajny Natrix natrix L. i żmija zygzakowata Vipera berus L. (Ryc. 1, Tab. 1).
Przez obszar SOOS przebiega ruchliwa droga powiatowa, na której znajdowano płazy zabite przez samochody. Dotyczy to zwłaszcza odcinka Podmąchocice-Ciekoty (długość 600 m). Z innych zagrożeń stwierdzono m.in. koszenie łąk, zaśmiecenie, eutrofizację, zanieczyszczanie wód powierzchniowych oraz zarastanie i wysychanie małych zbiorników.
Muchówki bzygowate, lwinkowate i wyślepkowate (Diptera: Syrphidae, Stratiomyidae, Conopidae) Słowińskiego Parku Narodowego
STRESZCZENIE
Muchówki (Diptera) są jednym z najliczniejszych rzędów owadów na świecie. Z ponad 6900 gatunków muchówek wykazanych w Polsce, jedynie 55 stwierdzono dotychczas w Słowińskim Parku Narodowym, co stanowi mniej niż 1% krajowej fauny. Niniejsze badania dostarczają nowej, kompleksowej wiedzy na temat występowania w Słowińskim Parku Narodowym trzech rodzin muchówek: bzygowatych (Syrphidae), lwinkowatych (Stratiomyidae) i wyślepkowatych (Conopidae). Większość danych zebrano w 2022 r. podczas starannie zaplanowanych, rocznych badań obejmujących różnorodne siedliska. W artykule uwzględniono stwierdzenia gatunków udokumentowanych fotograficznie przez pracowników Parku w latach 2017-21. Przebadano blisko 1200 osobników muchówek na 97 stanowiskach. Wykazano występowanie 145 gatunków muchówek z rodziny bzygowatych (Syrphidae), 8 gatunków lwinkowatych (Stratiomyidae) oraz 11 gatunków wyślepkowatych (Conopidae). W materiale stwierdzono siedem gatunków muchówek o wysokim ryzyku wyginięcia (kategorie EN i VU) w skali Polski lub Europy. Niniejszy artykuł dostarczył danych do przyszłej klasyfikacji (kategoria DD) sześciu kolejnych gatunków.
Unikatowy charakter nadają faunie Parku muchówki kserofilne, powiązane ze środowiskami wydmowymi: Paragus constrictus ŠIMIC, 1986, Eumerus sabulonum (FALLÉN, 1817). Typowe dla Słowińskiego Parku Narodowego przyjeziorne łąki, torfowiska, czy bagienne lasy, to z kolei miejsce występowania wielu gatunków muchówek związanych z siedliskami wilgotnymi, w tym skrajnie rzadkich w Polsce gatunków atlantyckich, np. Chrysogaster virescens LOEW, 1854 i północnych: Orthonevra stackelbergi THOMPSON & TORP, 1982 i Eristalis oestracea (LINNAEUS, 1758). W obszarach ochrony ścisłej i czynnej zachowawczej, obumarłe i powalone drzewa stały się ostoją dla kilku cennych gatunków saproksylicznych, np. Berkshiria hungarica (KERTÉSZ, 1921), Pocota personata (HARRIS, 1780) i Spilomyia diophthalma (LINNAEUS, 1758). Dziewięć najbardziej interesujących i charakterystycznych dla Słowińskiego Parku Narodowego gatunków omówiono szczegółowo w kontekście ich występowania w Polsce, a dwa inne gatunki zaproponowano do usunięcia z krajowej listy gatunków występujących w Polsce: Eumerus tarsalis LOEW, 1840 i Paragus tibialis (FALLÉN, 1817).
Na całym świecie obserwowane jest szybkie tempo wymierania owadów. Za przyczynę tego negatywnego trendu odpowiada zespół wielu czynników, takich jak melioracje, nadmierne użycie pestycydów, nawożenie na terenach rolniczych, utrata siedlisk oraz zmiany klimatyczne. Obecnie nawet obszary objęte ochroną nie są wolne od zagrożeń dla bioróżnorodności owadów. Aktualna strategia ochrony Słowińskiego Parku Narodowego ma na celu łagodzenie tych negatywnych zmian i zakłada nieingerowanie w naturalne procesy przyrodnicze oraz prowadzenie jedynie koniecznych działań z zakresu ochrony czynnej, głównie w siedliskach półnaturalnych lub naturalnych (ale przekształconych przez człowieka), mających poprawić ich stan. Do zabiegów tych należy np. budowa zastawek na torfowiskach, odkrzaczanie torfowisk, wykos i wypas łąk.
NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE
Widlicz cyprysowy Diphasiastrum tristachyum – nowy gatunek we florze Magurskiego Parku Narodowego i Karpat Polskich]
STRESZCZENIE
Widlicz cyprysowy jest gatunkiem rzadkim i zagrożonym wyginięciem w Polsce, objętym ścisłą ochroną. Po 1990 roku potwierdzono go na prawie 30 stanowiskach w kraju. Z polskich gór znany jest jedyne z trzech historycznych stanowisk w Sudetach. W 2021 roku odkryto pierwsze stanowisko w Karpatach Polskich widlicza cyprysowego położone w Ciechani w Beskidzie Niskim, w granicach Magurskiego Parku Narodowego. Gatunek ten występuje na siedlisku murawy bliźniczkowej z wrzosem zwyczajnym powstałym w wyniku działalności człowieka. Jest to jedyne współcześnie istniejące stanowisko w polskich górach o dość zaskakującym występowaniu, gdyż gatunek ten jest w Polsce wybitnie niżowy.
KRONIKA
Żubr i Puszcza Białowieska w lwowskim piśmie Łowiec
STRESZCZENIE
W 1878 roku Włodzimierz Dzieduszycki, przyrodnik i mecenas nauki, założył Galicyjskie Towarzystwo Łowieckie. Towarzystwo wydawało czasopismo Łowiec od 1878 do 1939 roku. Znaczna część artykułów w tym czasopiśmie poświęcona była Puszczy Białowieskiej, ochronie przyrody i żubrom. Nasza praca analizuje te artykuły, ukazując szereg nieznanych dotąd informacji i dowodząc, że periodyki myśliwskie są bardzo ważnym źródłem historiograficznym do poznania Puszczy Białowieskiej i ochrony przyrody w tej części Europy.
ANNA SOBIERAJ-BETLIŃSKA, JAN KRZYSZTOF KOWALCZYK – Materiały do znajomości pszczół (Hymenoptera, Aculeata, Apiformes) Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego i jego najbliższych okolic (północna Polska)
DARIUSZ WOJDAN – Herpetofauna Przełomu Lubrzanki
ROBERT ŻÓRALSKI, MAGDALENA JĘDRO – Muchówki bzygowate, lwinkowate i wyślepkowate (Diptera: Syrphidae, Stratiomyidae, Conopidae) Słowińskiego Parku NarodowegoDARIUSZ WOJDAN – Herpetofauna Przełomu Lubrzanki
NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE
JAROSŁAW SOCHACKI, DARIUSZ TLAŁKA – Widlicz cyprysowy Diphasiastrum tristachyum – nowy gatunek we florze Magurskiego Parku Narodowego i Karpat Polskich
KRONIKA
PIOTR DASZKIEWICZ, TOMASZ SAMOJLIK – Żubr i Puszcza Białowieska w lwowskim piśmie Łowiec
Materiały do znajomości pszczół (Hymenoptera, Aculeata, Apiformes) Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego i jego najbliższych okolic (północna Polska)
STRESZCZENIE
Zaprezentowano stan poznania pszczół Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego i jego najbliższych okolic. Łącznie wykazano 186 gatunków pszczół, co stanowi 38,1% fauny krajowej tej grupy owadów. W analizowanym zgrupowaniu pszczół 29 gatunków (15,6%) należy do taksonów zagrożonych wyginięciem oraz bardzo rzadkich i rzadkich w Polsce. Do gatunków o wysokim stopniu zagrożenia należą: Sphecodes marginatus, Osmia inermis, Hylaeus variegatus, Andrena florea, A. pusilla, Lasioglossum sexmaculatum i Nomada opaca.
Herpetofauna Przełomu Lubrzanki
STRESZCZENIE
Obserwacje prowadzone były w latach 2021-2023 na terenie specjalnego obszaru ochrony siedlisk PLH260037 Przełom Lubrzanki. Teren ten położony jest w centralnej części województwa świętokrzyskiego (centralna Polska). SOOS chroni kanion Lubrzanki oraz centralną część doliny rzecznej. Lubrzance towarzyszą starorzecza, zakola, rozlewiska, podmokłe łąki, lasy łęgowe i grądy.
Obserwacjami objęto zróżnicowane biotopy, w tym zbiorniki wodne, łąki, lasy i użytki rolne. Badania objęły określenie występowania herpetofauny oraz ustalenie zagrożeń i warunków ochrony. Na 9 stanowiskach badawczych stwierdzono 10 gatunków płazów i 5 gatunków gadów. Obserwowanymi gatunkami były: traszka górska Ichthyosaura alpestris LAUR., traszka zwyczajna Lissotriton vulgaris L., ropucha szara Bufo bufo L., ropucha zielona Bufotes viridis LAUR., rzekotka drzewna Hyla arborea L. (lub rzekotka wschodnia Hyla orientalis Bedriaga), żaba wodna Pelophylax esculentus L., żaba jeziorkowa Pelophylax lessonae CAM., żaba śmieszka Pelophylax ridibundus PALL., żaba moczarowa Rana arvalis NILSS., żaba trawna Rana temporaria L., jaszczurka zwinka Lacerta agilis L., jaszczurka żyworodna Zootoca vivipara JACQUIN, padalec zwyczajny Anguis fragilis L. (lub padalec kolchidzki Anguis colchica Nordmann), zaskroniec zwyczajny Natrix natrix L. i żmija zygzakowata Vipera berus L. (Ryc. 1, Tab. 1).
Przez obszar SOOS przebiega ruchliwa droga powiatowa, na której znajdowano płazy zabite przez samochody. Dotyczy to zwłaszcza odcinka Podmąchocice-Ciekoty (długość 600 m). Z innych zagrożeń stwierdzono m.in. koszenie łąk, zaśmiecenie, eutrofizację, zanieczyszczanie wód powierzchniowych oraz zarastanie i wysychanie małych zbiorników.
Muchówki bzygowate, lwinkowate i wyślepkowate (Diptera: Syrphidae, Stratiomyidae, Conopidae) Słowińskiego Parku Narodowego
STRESZCZENIE
Muchówki (Diptera) są jednym z najliczniejszych rzędów owadów na świecie. Z ponad 6900 gatunków muchówek wykazanych w Polsce, jedynie 55 stwierdzono dotychczas w Słowińskim Parku Narodowym, co stanowi mniej niż 1% krajowej fauny. Niniejsze badania dostarczają nowej, kompleksowej wiedzy na temat występowania w Słowińskim Parku Narodowym trzech rodzin muchówek: bzygowatych (Syrphidae), lwinkowatych (Stratiomyidae) i wyślepkowatych (Conopidae). Większość danych zebrano w 2022 r. podczas starannie zaplanowanych, rocznych badań obejmujących różnorodne siedliska. W artykule uwzględniono stwierdzenia gatunków udokumentowanych fotograficznie przez pracowników Parku w latach 2017-21. Przebadano blisko 1200 osobników muchówek na 97 stanowiskach. Wykazano występowanie 145 gatunków muchówek z rodziny bzygowatych (Syrphidae), 8 gatunków lwinkowatych (Stratiomyidae) oraz 11 gatunków wyślepkowatych (Conopidae). W materiale stwierdzono siedem gatunków muchówek o wysokim ryzyku wyginięcia (kategorie EN i VU) w skali Polski lub Europy. Niniejszy artykuł dostarczył danych do przyszłej klasyfikacji (kategoria DD) sześciu kolejnych gatunków.
Unikatowy charakter nadają faunie Parku muchówki kserofilne, powiązane ze środowiskami wydmowymi: Paragus constrictus ŠIMIC, 1986, Eumerus sabulonum (FALLÉN, 1817). Typowe dla Słowińskiego Parku Narodowego przyjeziorne łąki, torfowiska, czy bagienne lasy, to z kolei miejsce występowania wielu gatunków muchówek związanych z siedliskami wilgotnymi, w tym skrajnie rzadkich w Polsce gatunków atlantyckich, np. Chrysogaster virescens LOEW, 1854 i północnych: Orthonevra stackelbergi THOMPSON & TORP, 1982 i Eristalis oestracea (LINNAEUS, 1758). W obszarach ochrony ścisłej i czynnej zachowawczej, obumarłe i powalone drzewa stały się ostoją dla kilku cennych gatunków saproksylicznych, np. Berkshiria hungarica (KERTÉSZ, 1921), Pocota personata (HARRIS, 1780) i Spilomyia diophthalma (LINNAEUS, 1758). Dziewięć najbardziej interesujących i charakterystycznych dla Słowińskiego Parku Narodowego gatunków omówiono szczegółowo w kontekście ich występowania w Polsce, a dwa inne gatunki zaproponowano do usunięcia z krajowej listy gatunków występujących w Polsce: Eumerus tarsalis LOEW, 1840 i Paragus tibialis (FALLÉN, 1817).
Na całym świecie obserwowane jest szybkie tempo wymierania owadów. Za przyczynę tego negatywnego trendu odpowiada zespół wielu czynników, takich jak melioracje, nadmierne użycie pestycydów, nawożenie na terenach rolniczych, utrata siedlisk oraz zmiany klimatyczne. Obecnie nawet obszary objęte ochroną nie są wolne od zagrożeń dla bioróżnorodności owadów. Aktualna strategia ochrony Słowińskiego Parku Narodowego ma na celu łagodzenie tych negatywnych zmian i zakłada nieingerowanie w naturalne procesy przyrodnicze oraz prowadzenie jedynie koniecznych działań z zakresu ochrony czynnej, głównie w siedliskach półnaturalnych lub naturalnych (ale przekształconych przez człowieka), mających poprawić ich stan. Do zabiegów tych należy np. budowa zastawek na torfowiskach, odkrzaczanie torfowisk, wykos i wypas łąk.
NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE
Widlicz cyprysowy Diphasiastrum tristachyum – nowy gatunek we florze Magurskiego Parku Narodowego i Karpat Polskich]
STRESZCZENIE
Widlicz cyprysowy jest gatunkiem rzadkim i zagrożonym wyginięciem w Polsce, objętym ścisłą ochroną. Po 1990 roku potwierdzono go na prawie 30 stanowiskach w kraju. Z polskich gór znany jest jedyne z trzech historycznych stanowisk w Sudetach. W 2021 roku odkryto pierwsze stanowisko w Karpatach Polskich widlicza cyprysowego położone w Ciechani w Beskidzie Niskim, w granicach Magurskiego Parku Narodowego. Gatunek ten występuje na siedlisku murawy bliźniczkowej z wrzosem zwyczajnym powstałym w wyniku działalności człowieka. Jest to jedyne współcześnie istniejące stanowisko w polskich górach o dość zaskakującym występowaniu, gdyż gatunek ten jest w Polsce wybitnie niżowy.
KRONIKA
Żubr i Puszcza Białowieska w lwowskim piśmie Łowiec
STRESZCZENIE
W 1878 roku Włodzimierz Dzieduszycki, przyrodnik i mecenas nauki, założył Galicyjskie Towarzystwo Łowieckie. Towarzystwo wydawało czasopismo Łowiec od 1878 do 1939 roku. Znaczna część artykułów w tym czasopiśmie poświęcona była Puszczy Białowieskiej, ochronie przyrody i żubrom. Nasza praca analizuje te artykuły, ukazując szereg nieznanych dotąd informacji i dowodząc, że periodyki myśliwskie są bardzo ważnym źródłem historiograficznym do poznania Puszczy Białowieskiej i ochrony przyrody w tej części Europy.
CONTENTS
ANNA SOBIERAJ-BETLIŃSKA, JAN KRZYSZTOF KOWALCZYK – Materials to the knowledge of bees (Hymenoptera, Aculeata, Apiformes) of Trójmiejski Landscape Park and its nearest vicinity (northern Poland)
DARIUSZ WOJDAN – Herpetofauna of the Lubrzanka River Canyon
ROBERT ŻÓRALSKI, MAGDALENA JĘDRO – Hover flies, soldier flies and thick-headed flies (Diptera: Syrphidae, Stratiomyidae, Conopidae) of the Slowinski National Park
SHORT FLORISTIC, FAUNISTIC AND MICOBIOTIC NOTES
JAROSŁAW SOCHACKI, DARIUSZ TLAŁKA – Blue clubmoss Diphasiastrum tristachyum – a new species in the flora of the Magura National Park and the Polish Carpathians
CHRONICLE
PIOTR DASZKIEWICZ, TOMASZ SAMOJLIK – European bison and Białowieża Primeval Forest in the Lviv magazine Łowiec
Materials to the knowledge of bees (Hymenoptera, Aculeata, Apiformes) of Trójmiejski Landscape Park and its nearest vicinity (northern Poland)
SUMMARY
The state of knowledge of the bees of the Trójmiejski Landscape Park and its local vicinity was presented. In total, 186 species of bees were found, accounting for 38.1% of the national fauna of this insect group. In the analysed bee community, 29 species (15.6%) belong to endangered, very rare and rare taxa in Poland. Highly endangered species include: Sphecodes marginatus, Osmia inermis, Hylaeus variegatus, Andrena florea, A. pusilla, Lasioglossum sexmaculatum, and Nomada opaca.
Herpetofauna of the Lubrzanka River Canyon
SUMMARY
The observations were carried out in the years 2021-2023 on the area of the special area of conservation PLH260037 Lubrzanka River Canyon. This area is located in the central part of the Świętokrzyskie Province (central Poland). The SAC protects the river canyon and central part of the Lubrzanka river valley. The Lubrzanka is accompanied by oxbow lakes, bends, backwaters, wet meadows, riparian forests and broadleaved forests.
The observations covered different biotopes, including ponds, meadows, forests and agricultural lands. The research included the inventory of herpetofauna and identification of threats, along with determining necessary protection measures. As a result 10 species of amphibians and 5 species of reptiles were found in 9 research localities. The following species were found: alpine newt Ichthyosaura alpestris LAUR., smooth newt Lissotriton vulgaris L., common toad Bufo bufo L., European green toad Bufotes viridis LAUR., European tree frog Hyla arborea L. (or eastern tree frog Hyla orientalis Bedriaga), edible frog Pelophylax esculentus L., pool frog Pelophylax lessonae CAM., marsh frog Pelophylax ridibundus PALL., moor frog Rana arvalis NILSS., common frog Rana temporaria L., sand lizard Lacerta agilis L., viviparous lizard Zootoca vivipara JACQUIN, slow worm Anguis fragilis L. (or eastern slow worm Anguis colchica Nordmann), grass snake Natrix natrix L. and common European adder Vipera berus L. (Fig. 1, Tab. 1).
The SAC is cut across by a busy county road, on which amphibians are killed by cars. In particular, this applies to the section between Podmąchocice and Ciekoty (length 600 m). The other threats include mowing of meadows, littering, eutrophication, pollution of surface waters and overgrowing and drying of small tanks.
Hover flies, soldier flies and thick-headed flies (Diptera: Syrphidae, Stratiomyidae, Conopidae) of the Slowinski National Park
SUMMARY
Diptera are one of the most numerous orders of insects in the world. Of the approximately 6,900 species of flies occurring in Poland, only 55 species of flies were known from the Slowinski National Park (north Poland), i.e. less than 1% of the national fauna. This study provides comprehensive new knowledge about the occurrence of three families of flies (Diptera) in the Slowinski National Park: Syrphidae, Stratiomyidae and Conopidae. Most of the data were collected during a planned year-long study of these flies conducted in the 2022 season. The material was enriched by data from photographic documentation of Park employees from previous years. A total of 145 species of hoverflies (Syrphidae), 8 species of soldier flies (Stratiomyidae) and 11 species of thick-headed flies (Conopidae) were recorded, as documented from 97 sites of various habitats, based on the determination of almost 1,200 specimens. Based on the Red List classifications for Poland or Europe, seven of the species are at high risk of extinction (categories EN and VU) and six are near threatened (NT). Data have been provided for the future classification of another six species (DD).
The unique character of the fauna of the Slowinski National Park is given by xerophilous flies associated with dune environments: Paragus constrictus ŠIMIC, 1986, Eumerus sabulonum (FALLÉN, 1817). The lakeside meadows, peat bogs and swampy forests typical of the Słowiński National Park are home to many species, including very rare elements in Poland from the Atlantic: Chrysogaster virescens LOEW, 1854 and boreal zones: Orthonevra stackelbergi THOMPSON & TORP, 1982 and Eristalis oestracea (LINNAEUS, 1758). In areas of strict and active conservation protection, dead and fallen trees have become a refuge for several valuable saproxylic species: Berkshiria hungarica (KERTÉSZ, 1921), Pocota personata (HARRIS, 1780) and Spilomyia diophthalma (LINNAEUS, 1758). The nine most interesting and characteristic to the fauna of the Slowinski National Park species are discussed in the context of their occurrence in Poland and two more species are suggested to be removed from the list of species occurring in Poland: Eumerus tarsalis LOEW, 1840 and Paragus tibialis (FALLÉN, 1817).
The current rapid rate of insect extinction is being observed around the world. The above negative trends in insect populations are caused by a combination of many factors, including habitat loss due to human activity and climate changes. Currently, even protected areas may be exposed to some threats to insect biodiversity. The current protection strategy of the Slowinski National Park assumes no interference with natural processes and carrying out only necessary active protection activities, mainly in semi-natural or natural habitats, but transformed by humans, aimed at improving their condition. These procedures include, for example, the construction of gates in peat bogs, bush removal from peat bogs, mowing and grazing of meadows.
SHORT FLORISTIC, FAUNISTIC AND MICOBIOTIC NOTES
Blue clubmoss Diphasiastrum tristachyum – a new species in the flora of the Magura National Park and the Polish Carpathians)
SUMMARY
The blue clubmoss is a rare and endangered species in Poland, under strict protection. After 1990, it was confirmed in almost 30 locations in the country. Only three historical sites in the Sudetes are known from the Polish mountains. In 2021, the first location of the blue clubmoss in the Polish Carpathians was discovered, located in Ciechania in the Beskid Niski Mts., within the borders of the Magura National Park. This species occurs in a grassland habitat with common heather created as a result of human activity. This is the only currently existing location in the Polish mountains with a rather surprising occurrence, as this species is very low in Poland.
CHRONICLE
European bison and Białowieża Primeval Forest in the Lviv magazine Łowiec
SUMMARY
In 1878, Włodzimierz Dzieduszycki, a naturalist and patron of science, founded the Galician Hunting Society. The society published the magazine Łowiec from 1878 to 1939. A significant number of the articles in this magazine were devoted to the Białowieża Forest, nature conservation and bison. Our work analyses these articles, revealing previously unknown information and proving that hunting periodicals are a very important historiographic source for understanding the Białowieża Forest and nature conservation in this part of Europe.
ANNA SOBIERAJ-BETLIŃSKA, JAN KRZYSZTOF KOWALCZYK – Materials to the knowledge of bees (Hymenoptera, Aculeata, Apiformes) of Trójmiejski Landscape Park and its nearest vicinity (northern Poland)
DARIUSZ WOJDAN – Herpetofauna of the Lubrzanka River Canyon
ROBERT ŻÓRALSKI, MAGDALENA JĘDRO – Hover flies, soldier flies and thick-headed flies (Diptera: Syrphidae, Stratiomyidae, Conopidae) of the Slowinski National Park
SHORT FLORISTIC, FAUNISTIC AND MICOBIOTIC NOTES
JAROSŁAW SOCHACKI, DARIUSZ TLAŁKA – Blue clubmoss Diphasiastrum tristachyum – a new species in the flora of the Magura National Park and the Polish Carpathians
CHRONICLE
PIOTR DASZKIEWICZ, TOMASZ SAMOJLIK – European bison and Białowieża Primeval Forest in the Lviv magazine Łowiec
Materials to the knowledge of bees (Hymenoptera, Aculeata, Apiformes) of Trójmiejski Landscape Park and its nearest vicinity (northern Poland)
SUMMARY
The state of knowledge of the bees of the Trójmiejski Landscape Park and its local vicinity was presented. In total, 186 species of bees were found, accounting for 38.1% of the national fauna of this insect group. In the analysed bee community, 29 species (15.6%) belong to endangered, very rare and rare taxa in Poland. Highly endangered species include: Sphecodes marginatus, Osmia inermis, Hylaeus variegatus, Andrena florea, A. pusilla, Lasioglossum sexmaculatum, and Nomada opaca.
Herpetofauna of the Lubrzanka River Canyon
SUMMARY
The observations were carried out in the years 2021-2023 on the area of the special area of conservation PLH260037 Lubrzanka River Canyon. This area is located in the central part of the Świętokrzyskie Province (central Poland). The SAC protects the river canyon and central part of the Lubrzanka river valley. The Lubrzanka is accompanied by oxbow lakes, bends, backwaters, wet meadows, riparian forests and broadleaved forests.
The observations covered different biotopes, including ponds, meadows, forests and agricultural lands. The research included the inventory of herpetofauna and identification of threats, along with determining necessary protection measures. As a result 10 species of amphibians and 5 species of reptiles were found in 9 research localities. The following species were found: alpine newt Ichthyosaura alpestris LAUR., smooth newt Lissotriton vulgaris L., common toad Bufo bufo L., European green toad Bufotes viridis LAUR., European tree frog Hyla arborea L. (or eastern tree frog Hyla orientalis Bedriaga), edible frog Pelophylax esculentus L., pool frog Pelophylax lessonae CAM., marsh frog Pelophylax ridibundus PALL., moor frog Rana arvalis NILSS., common frog Rana temporaria L., sand lizard Lacerta agilis L., viviparous lizard Zootoca vivipara JACQUIN, slow worm Anguis fragilis L. (or eastern slow worm Anguis colchica Nordmann), grass snake Natrix natrix L. and common European adder Vipera berus L. (Fig. 1, Tab. 1).
The SAC is cut across by a busy county road, on which amphibians are killed by cars. In particular, this applies to the section between Podmąchocice and Ciekoty (length 600 m). The other threats include mowing of meadows, littering, eutrophication, pollution of surface waters and overgrowing and drying of small tanks.
Hover flies, soldier flies and thick-headed flies (Diptera: Syrphidae, Stratiomyidae, Conopidae) of the Slowinski National Park
SUMMARY
Diptera are one of the most numerous orders of insects in the world. Of the approximately 6,900 species of flies occurring in Poland, only 55 species of flies were known from the Slowinski National Park (north Poland), i.e. less than 1% of the national fauna. This study provides comprehensive new knowledge about the occurrence of three families of flies (Diptera) in the Slowinski National Park: Syrphidae, Stratiomyidae and Conopidae. Most of the data were collected during a planned year-long study of these flies conducted in the 2022 season. The material was enriched by data from photographic documentation of Park employees from previous years. A total of 145 species of hoverflies (Syrphidae), 8 species of soldier flies (Stratiomyidae) and 11 species of thick-headed flies (Conopidae) were recorded, as documented from 97 sites of various habitats, based on the determination of almost 1,200 specimens. Based on the Red List classifications for Poland or Europe, seven of the species are at high risk of extinction (categories EN and VU) and six are near threatened (NT). Data have been provided for the future classification of another six species (DD).
The unique character of the fauna of the Slowinski National Park is given by xerophilous flies associated with dune environments: Paragus constrictus ŠIMIC, 1986, Eumerus sabulonum (FALLÉN, 1817). The lakeside meadows, peat bogs and swampy forests typical of the Słowiński National Park are home to many species, including very rare elements in Poland from the Atlantic: Chrysogaster virescens LOEW, 1854 and boreal zones: Orthonevra stackelbergi THOMPSON & TORP, 1982 and Eristalis oestracea (LINNAEUS, 1758). In areas of strict and active conservation protection, dead and fallen trees have become a refuge for several valuable saproxylic species: Berkshiria hungarica (KERTÉSZ, 1921), Pocota personata (HARRIS, 1780) and Spilomyia diophthalma (LINNAEUS, 1758). The nine most interesting and characteristic to the fauna of the Slowinski National Park species are discussed in the context of their occurrence in Poland and two more species are suggested to be removed from the list of species occurring in Poland: Eumerus tarsalis LOEW, 1840 and Paragus tibialis (FALLÉN, 1817).
The current rapid rate of insect extinction is being observed around the world. The above negative trends in insect populations are caused by a combination of many factors, including habitat loss due to human activity and climate changes. Currently, even protected areas may be exposed to some threats to insect biodiversity. The current protection strategy of the Slowinski National Park assumes no interference with natural processes and carrying out only necessary active protection activities, mainly in semi-natural or natural habitats, but transformed by humans, aimed at improving their condition. These procedures include, for example, the construction of gates in peat bogs, bush removal from peat bogs, mowing and grazing of meadows.
SHORT FLORISTIC, FAUNISTIC AND MICOBIOTIC NOTES
Blue clubmoss Diphasiastrum tristachyum – a new species in the flora of the Magura National Park and the Polish Carpathians)
SUMMARY
The blue clubmoss is a rare and endangered species in Poland, under strict protection. After 1990, it was confirmed in almost 30 locations in the country. Only three historical sites in the Sudetes are known from the Polish mountains. In 2021, the first location of the blue clubmoss in the Polish Carpathians was discovered, located in Ciechania in the Beskid Niski Mts., within the borders of the Magura National Park. This species occurs in a grassland habitat with common heather created as a result of human activity. This is the only currently existing location in the Polish mountains with a rather surprising occurrence, as this species is very low in Poland.
CHRONICLE
European bison and Białowieża Primeval Forest in the Lviv magazine Łowiec
SUMMARY
In 1878, Włodzimierz Dzieduszycki, a naturalist and patron of science, founded the Galician Hunting Society. The society published the magazine Łowiec from 1878 to 1939. A significant number of the articles in this magazine were devoted to the Białowieża Forest, nature conservation and bison. Our work analyses these articles, revealing previously unknown information and proving that hunting periodicals are a very important historiographic source for understanding the Białowieża Forest and nature conservation in this part of Europe.