SPIS TREŚCI
SŁAWOMIR PIĘTKA, WOJCIECH MISIUKIEWICZ — Wpływ metod ochrony na zróżnicowanie strukturalne lasów Biebrzańskiego Parku Narodowego
ANNA KRZYSZTOFIAK, JAROSŁAW BUSZKO, LECH KRZYSZTOFIAK — Wpływ pszczoły miodnej Apis mellifera na inne grupy zapylaczy w lasach Wigierskiego Parku Narodowego
ANNA SOBIERAJ-BETLIŃSKA, LUCYNA TWERD — Materiały do znajomości dziko żyjących pszczół (Hymenoptera, Aculeata, Apiformes) Parku Krajobrazowego „Nadgoplański Park Tysiąclecia” w województwie kujawsko-pomorskim
KRONIKA
PIOTR BAJKO — Słów parę o Stefanie Krukowskim (1940-1977), dyrektorze Białowieskiego Parku Narodowego, w 45. rocznicę jego śmierci
PIOTR BAJKO — O prof. dr. Auguście Dehnelu (1903-1962) w 60. rocznicę jego śmierci
Wpływ metod ochrony na zróżnicowanie strukturalne
lasów Biebrzańskiego Parku Narodowego
STRESZCZENIE
Celem badań była ocena zróżnicowania strukturalnego drzewostanów Biebrzańskiego Parku Narodowego. Na materiał badawczy składało się 30 drzewostanów dobranych w 15 par charakteryzujących się zbliżonymi warunkami (typ siedliskowy lasu, wiek, skład gatunkowy drzewostanu) oraz różniących się nasileniem ingerencji człowieka (brak lub obecne ślady zabiegów). Badano trzy warstwy drzewostanu: warstwę drzew, warstwę odnowienia naturalnego oraz warstwę runa. Cechy drzewostanu opisywano między innymi przy pomocy zmodyfikowanych wskaźników Margalefa, Shannona-Wienera oraz Simpsona. Badano również zasoby martwego drewna. Wskaźniki wykorzystane w badaniach pokazały brak różnic pomiędzy drzewostanami objętymi zabiegami ochronnymi, a drzewostanami w których porzucono zabiegi pod względem zróżnicowania gatunkowego, dominacji oraz cech martwego drewna. Różnice pomiędzy zróżnicowaniem gatunkowym warstwy drzew i warstwy odnowienia naturalnego, wskazują na trend spadku różnorodności gatunkowej drzewostanów w miarę wzrostu żyzności siedliska. Przestrzenne zróżnicowanie warstwy drzew oraz odnowienia było niewielkie. Do opisu zróżnicowania tych warstw wystarczyła powierzchnia do 600 m2. Do opisu zróżnicowania gatunkowego runa wymagana była powierzchnia ponad 900 m2.
Wpływ pszczoły miodnej Apis mellifera na inne grupy zapylaczy
w lasach Wigierskiego Parku Narodowego
STRESZCZENIE
Badania wpływu pszczoły miodnej Apis mellifera, czasowo wprowadzonej do środowiska leśnego wykazały, że nawet pasieka licząca 25 rodzin pszczelich, w warunkach boru mieszanego świeżego na terenie Wigierskiego Parku Narodowego, nie ma istotnego niepożądanego wpływu na leśne owady zapylające. Środowisko leśne, po wprowadzeniu 5-25 rodzin pszczoły miodnej, nadal pozostaje przede wszystkim pod wpływem lokalnej fauny owadów. Niezależnie od odległości stanowiska badawczego od uli nie stwierdzono istotnej konkurencji pomiędzy pszczołą miodną, a pozostałymi owadami zapylającymi, przynajmniej w przypadku kwiatów roślin zielnych i niskich krzewów. Niewielkie zagęszczenia pszczoły miodnej, a tym samym nieistotny wpływ na leśne zapylacze, na stanowiskach w pobliżu pasieki, mogą być wynikiem pojawienia się alternatywnych, bardziej atrakcyjnych dla pszczoły źródeł pokarmu – spadzi w koronach drzew. Pomimo, że wyniki przeprowadzonych badań nie wskazują na istotny, niepożądany wpływ czasowo wprowadzonej do lasu pszczoły miodnej na leśne zapylacze, to w świetle wyników wcześniejszych badań, należy stosować zasadę ostrożności i ograniczyć wprowadzanie hodowanych pszczół do lasu, a w przypadku obszarów chronionych (parki narodowe, rezerwaty przyrody) lub znanych stanowisk rzadkich i zagrożonych owadów, wprowadzić całkowity zakaz prowadzenia gospodarki pasiecznej na tych terenach.
Materiały do znajomości
dziko żyjących pszczół (Hymenoptera, Aculeata, Apiformes)
Parku Krajobrazowego „Nadgoplański Park Tysiąclecia”
w województwie kujawsko-pomorskim
STRESZCZENIE
W oparciu o fragmentaryczne dane z piśmiennictwa oraz materiały niepublikowane zaprezentowano aktualny stan poznania pszczół Parku Krajobrazowego „Nadgoplański Park Tysiąclecia” w województwie kujawsko-pomorskim. Łącznie wykazano 232 gatunki pszczół, co stanowi 47,5% fauny krajowej tej grupy owadów. W analizowanym zgrupowaniu pszczół 46 gatunków (19,8%) należy do taksonów zagrożonych wyginięciem oraz bardzo rzadkich i rzadkich w Polsce. Do gatunków o wysokim stopniu zagrożenia należą: Sphecodes marginatus (EX), Hylaeus punctatus (VU, rm), Andrena alfkenella (VU, rm), A. falsifica (VU, rm), A. fulvida (VU, rm), A. mitis (VU), A. nasuta (VU, rm), A. nycthemera (VU, rm), A. potentillae (VU, rm), A. suerinensis (VU, rm), Hoplitis papaveris (VU, rm), Osmia bidentata (VU, rm), Anthophora pubescens (VU, rm) i Nomada opaca (VU, rm).
Teriofauna Zakola Wawerskiego w Warszawie
STRESZCZENIE
Badania teriofauny prowadzono na terenie Zakola Wawerskiego, dawnego terenu zalewowego Wisły, położonego w Warszawie. Od blisko 40 lat podejmowane są starania o objęcie tego terenu ochroną rezerwatową. Dotychczas prowadzone badania wybranych elementów przyrody nie dotyczyły teriofauny, jednak wskazywały, iż jest to jeden z najcenniejszych obiektów przyrodniczych na terenie Warszawy. Wykorzystano analizę wypluwek sów i ptaków drapieżnych, jako metodę rejestracji drobnych ssaków, prowadzono obserwacje bezpośrednie oraz tropienia na śniegu. Zebrane dane uzupełniono o informacje zawarte w literaturze oraz informacje ustne. Obecne badania wykazały obecność co najmniej 30 gatunków ssaków, w tym liczne gatunki chronione prawem krajowym i międzynarodowym. Zakole to jedno z niewielu miejsc w Warszawie gdzie stwierdzono nornika burego i rzęsorka rzeczka, należy również zwrócić uwagę na bardzo liczne występowanie badylarki. Potwierdzono również obecność bobra i wydry, gatunków chronionych z mocy Dyrektywy Siedliskowej UE. Przedstawiona tu waloryzacja wykazała, iż pod względem teriofauny jest to jeden z najcenniejszych terenów Warszawy. Obszar ze względu na swoje wartości przyrodnicze i krajobrazowe powinien zostać objęty ochroną w formie rezerwatu przyrody.
O prof. dr. Auguście Dehnelu (1903-1962)
w 60. rocznicę jego śmierci
STRESZCZENIE
W listopadzie 2022 roku minęła 60. rocznica śmierci prof. dr. Augusta Dehnela, wybitnego polskiego zoologa, teriologa oraz działacza ochrony przyrody, przez ostatnie lata swego życia związanego z Białowieżą. A. Dehnel urodził się w 1903 roku w Warszawie, w rodzinie inteligenckiej. Ukończył studia przyrodnicze na Uniwersytecie Warszawskim, uzyskując w 1926 roku stopień dra filozofii. Do 1935 roku pracował w Zakładzie Anatomii Porównawczej i Embriologii macierzystej uczelni, a następnie (w latach 1936-39) w Naczelnej Dyrekcji Lasów Państwowych, zajmując się ochroną przyrody. Podczas okupacji był więziony w obozie jenieckim. W latach 1945-1947 pracował w Państwowym Muzeum Zoologicznym. Habilitował się w 1949 roku. W 1947 roku związał się z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; był kierownikiem Katedry Anatomii Porównawczej Kręgowców, zastępcą profesora i profesorem. Od 1952 roku organizator i pierwszy kierownik Zakładu Badania Ssaków PAN w Białowieży. Badał drobne ssaki Puszczy Białowieskiej. Wykrył i opisał zjawisko sezonowej zmienności czaszki ryjówek, nazwane w literaturze przedmiotu „zjawiskiem Dehnela”. Zainicjował nowoczesny kierunek badań teriologicznych w Polsce. W ostatnim okresie zajmował się krzyżowaniem żubra z bydłem domowym. Był członkiem Państwowej Rady Ochrony Przyrody, także członkiem szeregu towarzystw naukowych krajowych i zagranicznych oraz związków i zrzeszeń o charakterze społecznym. W latach 1957-1962 przewodniczył pierwszej Radzie Naukowej Białowieskiego Parku Narodowego. Założył i redagował czasopismo naukowe „Acta Theriologica”. Pozostawił dorobek naukowy w postaci 40 publikacji. Zmarł w 1962 roku w Warszawie, spoczął na cmentarzu Powązkowskim.
SŁAWOMIR PIĘTKA, WOJCIECH MISIUKIEWICZ — Wpływ metod ochrony na zróżnicowanie strukturalne lasów Biebrzańskiego Parku Narodowego
ANNA KRZYSZTOFIAK, JAROSŁAW BUSZKO, LECH KRZYSZTOFIAK — Wpływ pszczoły miodnej Apis mellifera na inne grupy zapylaczy w lasach Wigierskiego Parku Narodowego
ANNA SOBIERAJ-BETLIŃSKA, LUCYNA TWERD — Materiały do znajomości dziko żyjących pszczół (Hymenoptera, Aculeata, Apiformes) Parku Krajobrazowego „Nadgoplański Park Tysiąclecia” w województwie kujawsko-pomorskim
KRONIKA
PIOTR BAJKO — Słów parę o Stefanie Krukowskim (1940-1977), dyrektorze Białowieskiego Parku Narodowego, w 45. rocznicę jego śmierci
PIOTR BAJKO — O prof. dr. Auguście Dehnelu (1903-1962) w 60. rocznicę jego śmierci
Wpływ metod ochrony na zróżnicowanie strukturalne
lasów Biebrzańskiego Parku Narodowego
STRESZCZENIE
Celem badań była ocena zróżnicowania strukturalnego drzewostanów Biebrzańskiego Parku Narodowego. Na materiał badawczy składało się 30 drzewostanów dobranych w 15 par charakteryzujących się zbliżonymi warunkami (typ siedliskowy lasu, wiek, skład gatunkowy drzewostanu) oraz różniących się nasileniem ingerencji człowieka (brak lub obecne ślady zabiegów). Badano trzy warstwy drzewostanu: warstwę drzew, warstwę odnowienia naturalnego oraz warstwę runa. Cechy drzewostanu opisywano między innymi przy pomocy zmodyfikowanych wskaźników Margalefa, Shannona-Wienera oraz Simpsona. Badano również zasoby martwego drewna. Wskaźniki wykorzystane w badaniach pokazały brak różnic pomiędzy drzewostanami objętymi zabiegami ochronnymi, a drzewostanami w których porzucono zabiegi pod względem zróżnicowania gatunkowego, dominacji oraz cech martwego drewna. Różnice pomiędzy zróżnicowaniem gatunkowym warstwy drzew i warstwy odnowienia naturalnego, wskazują na trend spadku różnorodności gatunkowej drzewostanów w miarę wzrostu żyzności siedliska. Przestrzenne zróżnicowanie warstwy drzew oraz odnowienia było niewielkie. Do opisu zróżnicowania tych warstw wystarczyła powierzchnia do 600 m2. Do opisu zróżnicowania gatunkowego runa wymagana była powierzchnia ponad 900 m2.
Wpływ pszczoły miodnej Apis mellifera na inne grupy zapylaczy
w lasach Wigierskiego Parku Narodowego
STRESZCZENIE
Badania wpływu pszczoły miodnej Apis mellifera, czasowo wprowadzonej do środowiska leśnego wykazały, że nawet pasieka licząca 25 rodzin pszczelich, w warunkach boru mieszanego świeżego na terenie Wigierskiego Parku Narodowego, nie ma istotnego niepożądanego wpływu na leśne owady zapylające. Środowisko leśne, po wprowadzeniu 5-25 rodzin pszczoły miodnej, nadal pozostaje przede wszystkim pod wpływem lokalnej fauny owadów. Niezależnie od odległości stanowiska badawczego od uli nie stwierdzono istotnej konkurencji pomiędzy pszczołą miodną, a pozostałymi owadami zapylającymi, przynajmniej w przypadku kwiatów roślin zielnych i niskich krzewów. Niewielkie zagęszczenia pszczoły miodnej, a tym samym nieistotny wpływ na leśne zapylacze, na stanowiskach w pobliżu pasieki, mogą być wynikiem pojawienia się alternatywnych, bardziej atrakcyjnych dla pszczoły źródeł pokarmu – spadzi w koronach drzew. Pomimo, że wyniki przeprowadzonych badań nie wskazują na istotny, niepożądany wpływ czasowo wprowadzonej do lasu pszczoły miodnej na leśne zapylacze, to w świetle wyników wcześniejszych badań, należy stosować zasadę ostrożności i ograniczyć wprowadzanie hodowanych pszczół do lasu, a w przypadku obszarów chronionych (parki narodowe, rezerwaty przyrody) lub znanych stanowisk rzadkich i zagrożonych owadów, wprowadzić całkowity zakaz prowadzenia gospodarki pasiecznej na tych terenach.
Materiały do znajomości
dziko żyjących pszczół (Hymenoptera, Aculeata, Apiformes)
Parku Krajobrazowego „Nadgoplański Park Tysiąclecia”
w województwie kujawsko-pomorskim
STRESZCZENIE
W oparciu o fragmentaryczne dane z piśmiennictwa oraz materiały niepublikowane zaprezentowano aktualny stan poznania pszczół Parku Krajobrazowego „Nadgoplański Park Tysiąclecia” w województwie kujawsko-pomorskim. Łącznie wykazano 232 gatunki pszczół, co stanowi 47,5% fauny krajowej tej grupy owadów. W analizowanym zgrupowaniu pszczół 46 gatunków (19,8%) należy do taksonów zagrożonych wyginięciem oraz bardzo rzadkich i rzadkich w Polsce. Do gatunków o wysokim stopniu zagrożenia należą: Sphecodes marginatus (EX), Hylaeus punctatus (VU, rm), Andrena alfkenella (VU, rm), A. falsifica (VU, rm), A. fulvida (VU, rm), A. mitis (VU), A. nasuta (VU, rm), A. nycthemera (VU, rm), A. potentillae (VU, rm), A. suerinensis (VU, rm), Hoplitis papaveris (VU, rm), Osmia bidentata (VU, rm), Anthophora pubescens (VU, rm) i Nomada opaca (VU, rm).
Teriofauna Zakola Wawerskiego w Warszawie
STRESZCZENIE
Badania teriofauny prowadzono na terenie Zakola Wawerskiego, dawnego terenu zalewowego Wisły, położonego w Warszawie. Od blisko 40 lat podejmowane są starania o objęcie tego terenu ochroną rezerwatową. Dotychczas prowadzone badania wybranych elementów przyrody nie dotyczyły teriofauny, jednak wskazywały, iż jest to jeden z najcenniejszych obiektów przyrodniczych na terenie Warszawy. Wykorzystano analizę wypluwek sów i ptaków drapieżnych, jako metodę rejestracji drobnych ssaków, prowadzono obserwacje bezpośrednie oraz tropienia na śniegu. Zebrane dane uzupełniono o informacje zawarte w literaturze oraz informacje ustne. Obecne badania wykazały obecność co najmniej 30 gatunków ssaków, w tym liczne gatunki chronione prawem krajowym i międzynarodowym. Zakole to jedno z niewielu miejsc w Warszawie gdzie stwierdzono nornika burego i rzęsorka rzeczka, należy również zwrócić uwagę na bardzo liczne występowanie badylarki. Potwierdzono również obecność bobra i wydry, gatunków chronionych z mocy Dyrektywy Siedliskowej UE. Przedstawiona tu waloryzacja wykazała, iż pod względem teriofauny jest to jeden z najcenniejszych terenów Warszawy. Obszar ze względu na swoje wartości przyrodnicze i krajobrazowe powinien zostać objęty ochroną w formie rezerwatu przyrody.
O prof. dr. Auguście Dehnelu (1903-1962)
w 60. rocznicę jego śmierci
STRESZCZENIE
W listopadzie 2022 roku minęła 60. rocznica śmierci prof. dr. Augusta Dehnela, wybitnego polskiego zoologa, teriologa oraz działacza ochrony przyrody, przez ostatnie lata swego życia związanego z Białowieżą. A. Dehnel urodził się w 1903 roku w Warszawie, w rodzinie inteligenckiej. Ukończył studia przyrodnicze na Uniwersytecie Warszawskim, uzyskując w 1926 roku stopień dra filozofii. Do 1935 roku pracował w Zakładzie Anatomii Porównawczej i Embriologii macierzystej uczelni, a następnie (w latach 1936-39) w Naczelnej Dyrekcji Lasów Państwowych, zajmując się ochroną przyrody. Podczas okupacji był więziony w obozie jenieckim. W latach 1945-1947 pracował w Państwowym Muzeum Zoologicznym. Habilitował się w 1949 roku. W 1947 roku związał się z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; był kierownikiem Katedry Anatomii Porównawczej Kręgowców, zastępcą profesora i profesorem. Od 1952 roku organizator i pierwszy kierownik Zakładu Badania Ssaków PAN w Białowieży. Badał drobne ssaki Puszczy Białowieskiej. Wykrył i opisał zjawisko sezonowej zmienności czaszki ryjówek, nazwane w literaturze przedmiotu „zjawiskiem Dehnela”. Zainicjował nowoczesny kierunek badań teriologicznych w Polsce. W ostatnim okresie zajmował się krzyżowaniem żubra z bydłem domowym. Był członkiem Państwowej Rady Ochrony Przyrody, także członkiem szeregu towarzystw naukowych krajowych i zagranicznych oraz związków i zrzeszeń o charakterze społecznym. W latach 1957-1962 przewodniczył pierwszej Radzie Naukowej Białowieskiego Parku Narodowego. Założył i redagował czasopismo naukowe „Acta Theriologica”. Pozostawił dorobek naukowy w postaci 40 publikacji. Zmarł w 1962 roku w Warszawie, spoczął na cmentarzu Powązkowskim.
CONTENTS
SŁAWOMIR PIĘTKA, WOJCIECH MISIUKIEWICZ — The impact of conservation methods on the structural diversity of forests in Biebrza National Park
ANNA KRZYSZTOFIAK, JAROSŁAW BUSZKO, LECH KRZYSZTOFIAK —The influence of the honey bee Apis mellifera on other groups of pollinators in Wigry National Park’s forests
ANNA SOBIERAJ-BETLIŃSKA, LUCYNA TWERD — Material on the knowledge of wild bees (Hymenoptera, Aculeata, Apiformes) of the “Nadgoplański Park Tysiąclecia” Landscape Park in Kujawsko-Pomorskie province
JAKUB GRYZ, DAGNY KRAUZE-GRYZ — Mammal fauna of Zakole Wawerskie in Warsaw
CHRONICLE
PIOTR BAJKO — A few words about Stefan Krukowski (1940-1977), director of the Białowieża National Park, on the 45th anniversary of his death
PIOTR BAJKO — About Prof Dr August Dehnel (1903-1962) on the 60th anniversary of his death
The impact of conservation methods on the structural diversity
of forests in Biebrza National Park
SUMMARY
The aim of the research was to assess the structural diversity of the Biebrza National Park stands. The research material consisted of 30 stands selected in 15 pairs characterized by similar conditions (forest habitat type, age, species composition of the stand) and differing in the intensity of human interference (absent or present traces of activity). Three layers of the stand were examined: the tree layer, the regeneration layer and the undergrowth layer. The features of the stand were described using the modified Margalef, Shannon-Wiener and Simpson indices. The resources of dead wood were also investigated. The indicators used in the research showed no differences between the stands subject to protective activity and the stands where activities were abandoned in terms of species diversity, domination and features of dead wood. The differences between the species diversity of the tree layer and the regeneration layer indicate a trend of decline in species diversity of stands along with an increase in the fertility of the habitat. The spatial differentiation of the tree layer and the regeneration was small. An area of up to 600 m2 was sufficient to describe the diversity of these layers. An area of over 900 m2 was required to describe the species diversity of the undergrowth layer.
The influence of the honey bee Apis mellifera on other groups of pollinators
in Wigry National Park’s forests
SUMMARY
Research on the influence of the honey bee Apis mellifera, temporarily introduced into the forest environment, showed that even an apiary of 25 bee colonies, in the conditions of fresh mixed coniferous forest on the area of Wigry National Park, has no significant undesirable influence on forest pollinating insects. After the introduction of 5-25 honey bee colonies, the forest environment is still mainly influenced by the local insects’ fauna. Regardless of the distance of the test site from the hives, no significant competition was found between the honey bee and other pollinating insects, at least in the case of herbaceous plants’ flowers and low shrubs. Low honey bee densities, and thus a negligible impact on forest pollinators at sites near the apiary, may result from the occurrence of alternative food sources, more attractive for bees - honeydew in the treetops.
Although the results of the conducted research do not indicate a significant, undesirable influence of honey bees temporarily introduced into the forest on forest pollinators, in the light of the previous researches’ results, the precautionary principle should be applied, the introduction of bred bees into the forest should be limited, and in the case of protected areas (national parks, nature reserves) or known positions of rare and endangered insects, a total ban on beekeeping in these areas should be introduced.
Material on the knowledge
of wild bees (Hymenoptera, Aculeata, Apiformes)
of the “Nadgoplański Park Tysiąclecia” Landscape Park
in Kujawsko-Pomorskie province
SUMMARY
Based on fragmentary data from the literature and unpublished materials, the present state of knowledge of the bees of the ‘‘Nadgoplański Park Tysiąclecia’’ Landscape Park in Kujawsko-Pomorskie province is presented. In total, 232 species of bees were found, accounting for 47.5% of the national fauna of this insect group. In the analysed bee community, 46 species (19.8%) belong to endangered, very rare and rare taxa in Poland. Highly endangered species include: Sphecodes marginatus (EX), Hylaeus punctatus (VU, rm), Andrena alfkenella (VU, rm), A. falsifica (VU, rm), A. fulvida (VU, rm), A. mitis (VU), A. nasuta (VU, rm), A. nycthemera (VU, rm), A. potentillae (VU, rm), A. suerinensis (VU, rm), Hoplitis papaveris (VU, rm), Osmia bidentata (VU, rm), Anthophora pubescens (VU, rm), and Nomada opaca (VU, rm).
Mammal fauna of Zakole Wawerskie in Warsaw
SUMMARY
Studies of mammals were conducted in the area of Zakole Wawerskie, a former floodplain of the Vistula River in Warsaw. For almost 40 years efforts have been made to establish a nature reserve to protect this area. Previous studies on various elements of animate and inanimate nature showed that the Zakole Wawerskie was one of the most valuable nature areas in Warsaw. In this study pellets of owls and birds of prey were analysed to record small mammals. Moreover, direct observations and snow tracking were conducted. Also, literature data and personal data were reviewed and collected. This study proved that there were at least 30 mammal species recorded, including numerous species protected by national and/or international law. Zakole Wawerskie is one of a very few places in Warsaw, where the field vole or the water shrew were recorded. Also, the harvest mouse was very numerous here. The Eurasian beaver and the otter were present here, both protected under the EU Habitat Directive. Our survey showed that this area is one of the richest in mammal species in the city. Thus, owing to its nature and landscape wealth, should be protected as a nature reserve.
About Prof Dr August Dehnel (1903-1962)
on the 60th anniversary of his death
SUMMARY
November 2022 marked the 60th anniversary of the death of Prof Dr August Dehnel, an outstanding Polish zoologist, theriologist, and nature conservation activist who was associated with Białowieża for the last years of his life. A. Dehnel was born in 1903 in Warsaw, to an educated family. He completed his studies in natural sciences at the University of Warsaw, obtaining the degree of Doctor of Philosophy in 1926. Until 1935, he worked at the Department of Comparative Anatomy and Embryology of his alma mater, and then (from 1936 to 1939) at the Head Office of State Forests, dealing with nature protection. During the occupation he was imprisoned in a prisoner of war camp. From 1945 to 1947 he worked at the State Zoological Museum. He received his habilitation in 1949. In 1947 he joined the Marie Curie-Skłodowska University in Lublin; he was the head of the Department of Comparative Anatomy of Vertebrates, deputy professor and professor. Since 1952 he was the organizer and first head of the Mammal Research Institute PAS in Bialowieza. He studied small mammals of the Białowieża Forest. He detected and described the phenomenon of seasonal variation in shrew skull, known in the literature as ‘‘Dehnel's phenomenon’’. He initiated the modern direction of theriological research in Poland. In the last period he was dealing with crossing of European bison with domestic cattle. He was a member of State Council for Nature Conservation and a member of many national and international scientific societies and social associations. In the years 1957-1962 he chaired the first Scientific Council of the Białowieża National Park. He founded and edited the scientific journal ‘‘Acta Theriologica’’. He left scientific achievements in the form of 40 publications. He died in 1962 in Warsaw and was buried at the Powązki cemetery.
SŁAWOMIR PIĘTKA, WOJCIECH MISIUKIEWICZ — The impact of conservation methods on the structural diversity of forests in Biebrza National Park
ANNA KRZYSZTOFIAK, JAROSŁAW BUSZKO, LECH KRZYSZTOFIAK —The influence of the honey bee Apis mellifera on other groups of pollinators in Wigry National Park’s forests
ANNA SOBIERAJ-BETLIŃSKA, LUCYNA TWERD — Material on the knowledge of wild bees (Hymenoptera, Aculeata, Apiformes) of the “Nadgoplański Park Tysiąclecia” Landscape Park in Kujawsko-Pomorskie province
JAKUB GRYZ, DAGNY KRAUZE-GRYZ — Mammal fauna of Zakole Wawerskie in Warsaw
CHRONICLE
PIOTR BAJKO — A few words about Stefan Krukowski (1940-1977), director of the Białowieża National Park, on the 45th anniversary of his death
PIOTR BAJKO — About Prof Dr August Dehnel (1903-1962) on the 60th anniversary of his death
The impact of conservation methods on the structural diversity
of forests in Biebrza National Park
SUMMARY
The aim of the research was to assess the structural diversity of the Biebrza National Park stands. The research material consisted of 30 stands selected in 15 pairs characterized by similar conditions (forest habitat type, age, species composition of the stand) and differing in the intensity of human interference (absent or present traces of activity). Three layers of the stand were examined: the tree layer, the regeneration layer and the undergrowth layer. The features of the stand were described using the modified Margalef, Shannon-Wiener and Simpson indices. The resources of dead wood were also investigated. The indicators used in the research showed no differences between the stands subject to protective activity and the stands where activities were abandoned in terms of species diversity, domination and features of dead wood. The differences between the species diversity of the tree layer and the regeneration layer indicate a trend of decline in species diversity of stands along with an increase in the fertility of the habitat. The spatial differentiation of the tree layer and the regeneration was small. An area of up to 600 m2 was sufficient to describe the diversity of these layers. An area of over 900 m2 was required to describe the species diversity of the undergrowth layer.
The influence of the honey bee Apis mellifera on other groups of pollinators
in Wigry National Park’s forests
SUMMARY
Research on the influence of the honey bee Apis mellifera, temporarily introduced into the forest environment, showed that even an apiary of 25 bee colonies, in the conditions of fresh mixed coniferous forest on the area of Wigry National Park, has no significant undesirable influence on forest pollinating insects. After the introduction of 5-25 honey bee colonies, the forest environment is still mainly influenced by the local insects’ fauna. Regardless of the distance of the test site from the hives, no significant competition was found between the honey bee and other pollinating insects, at least in the case of herbaceous plants’ flowers and low shrubs. Low honey bee densities, and thus a negligible impact on forest pollinators at sites near the apiary, may result from the occurrence of alternative food sources, more attractive for bees - honeydew in the treetops.
Although the results of the conducted research do not indicate a significant, undesirable influence of honey bees temporarily introduced into the forest on forest pollinators, in the light of the previous researches’ results, the precautionary principle should be applied, the introduction of bred bees into the forest should be limited, and in the case of protected areas (national parks, nature reserves) or known positions of rare and endangered insects, a total ban on beekeeping in these areas should be introduced.
Material on the knowledge
of wild bees (Hymenoptera, Aculeata, Apiformes)
of the “Nadgoplański Park Tysiąclecia” Landscape Park
in Kujawsko-Pomorskie province
SUMMARY
Based on fragmentary data from the literature and unpublished materials, the present state of knowledge of the bees of the ‘‘Nadgoplański Park Tysiąclecia’’ Landscape Park in Kujawsko-Pomorskie province is presented. In total, 232 species of bees were found, accounting for 47.5% of the national fauna of this insect group. In the analysed bee community, 46 species (19.8%) belong to endangered, very rare and rare taxa in Poland. Highly endangered species include: Sphecodes marginatus (EX), Hylaeus punctatus (VU, rm), Andrena alfkenella (VU, rm), A. falsifica (VU, rm), A. fulvida (VU, rm), A. mitis (VU), A. nasuta (VU, rm), A. nycthemera (VU, rm), A. potentillae (VU, rm), A. suerinensis (VU, rm), Hoplitis papaveris (VU, rm), Osmia bidentata (VU, rm), Anthophora pubescens (VU, rm), and Nomada opaca (VU, rm).
Mammal fauna of Zakole Wawerskie in Warsaw
SUMMARY
Studies of mammals were conducted in the area of Zakole Wawerskie, a former floodplain of the Vistula River in Warsaw. For almost 40 years efforts have been made to establish a nature reserve to protect this area. Previous studies on various elements of animate and inanimate nature showed that the Zakole Wawerskie was one of the most valuable nature areas in Warsaw. In this study pellets of owls and birds of prey were analysed to record small mammals. Moreover, direct observations and snow tracking were conducted. Also, literature data and personal data were reviewed and collected. This study proved that there were at least 30 mammal species recorded, including numerous species protected by national and/or international law. Zakole Wawerskie is one of a very few places in Warsaw, where the field vole or the water shrew were recorded. Also, the harvest mouse was very numerous here. The Eurasian beaver and the otter were present here, both protected under the EU Habitat Directive. Our survey showed that this area is one of the richest in mammal species in the city. Thus, owing to its nature and landscape wealth, should be protected as a nature reserve.
About Prof Dr August Dehnel (1903-1962)
on the 60th anniversary of his death
SUMMARY
November 2022 marked the 60th anniversary of the death of Prof Dr August Dehnel, an outstanding Polish zoologist, theriologist, and nature conservation activist who was associated with Białowieża for the last years of his life. A. Dehnel was born in 1903 in Warsaw, to an educated family. He completed his studies in natural sciences at the University of Warsaw, obtaining the degree of Doctor of Philosophy in 1926. Until 1935, he worked at the Department of Comparative Anatomy and Embryology of his alma mater, and then (from 1936 to 1939) at the Head Office of State Forests, dealing with nature protection. During the occupation he was imprisoned in a prisoner of war camp. From 1945 to 1947 he worked at the State Zoological Museum. He received his habilitation in 1949. In 1947 he joined the Marie Curie-Skłodowska University in Lublin; he was the head of the Department of Comparative Anatomy of Vertebrates, deputy professor and professor. Since 1952 he was the organizer and first head of the Mammal Research Institute PAS in Bialowieza. He studied small mammals of the Białowieża Forest. He detected and described the phenomenon of seasonal variation in shrew skull, known in the literature as ‘‘Dehnel's phenomenon’’. He initiated the modern direction of theriological research in Poland. In the last period he was dealing with crossing of European bison with domestic cattle. He was a member of State Council for Nature Conservation and a member of many national and international scientific societies and social associations. In the years 1957-1962 he chaired the first Scientific Council of the Białowieża National Park. He founded and edited the scientific journal ‘‘Acta Theriologica’’. He left scientific achievements in the form of 40 publications. He died in 1962 in Warsaw and was buried at the Powązki cemetery.