SPIS TREŚCI
BARBARA FOJCIK, PIOTR T. ZANIEWSKI — Materiały do flory mszaków i bioty porostów Kampinoskiego Parku Narodowego – wiatrołomy uroczyska Grabina
RADOSŁAW LEWOŃ, EWA PIROŻNIKOW, MARCIN K. DYDERSKI — Specyfika muraw kserotermicznych Suwalskiego Parku Krajobrazowego
MAREK DREWNIK, ŁUKASZ MUSIELOK, MATEUSZ STOLARCZYK, WOJCIECH SZYMAŃSKI, DARIUSZ STRUZIK, ANTONI ZIĘBA, TOMASZ ZWIJACZ-KOZICA — Zróżnicowanie gleb na leśnych powierzchniach badawczych Tatrzańskiego Parku Narodowego – część wschodnia
JAN K. KOWALCZYK, TADEUSZ KURZAC, EWELINA MOTYKA — Stan poznania żądłówek (Hymenoptera, Aculeata) Przedborskiego Parku Krajobrazowego
KRZYSZTOF LEWANDOWSKI, BEATA JAKUBIK — O rozmiarach szczeżui wielkiej Anodonta cygnea (Linnaeus, 1758) (Bivalvia: Unionidae)
NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE
JAKUB STERNALSKI, WANDA MARIA WEINER — Hymenaphorura pseudosibirica (Stach, 1954) – nowy gatunek dla fauny Polski i Pienińskiego Parku Narodowego
KRONIKA
PIOTR BAJKO — Nie całkiem odeszła… W 15. rocznicę śmierci prof. Simony Kossak
Spis treści tomu 40 (2021)
Materiały do flory mszaków i bioty porostów
Kampinoskiego Parku Narodowego – wiatrołomy uroczyska Grabina
STRESZCZENIE
Pomimo, iż badania flory mszaków i bioty porostów w Kampinoskim Parku Narodowym prowadzone są od wielu lat, to rozmieszczenie przedstawicieli tych grup organizmów na tym terenie wciąż jest nie do końca poznane i wymaga kontynuacji prac badawczych. Celem badań była inwentaryzacja mszaków i porostów fragmentu uroczyska Grabina, gdzie w 2017 roku powstała powierzchnia wiatrołomowa. W jej obrębie powstały nowe mikrosiedliska naziemne (o charakterze inicjalnym), a także istotnie zwiększyły się zasoby martwego drewna. Badania przeprowadzono w latach 2018-2021. Ich wynikiem było stwierdzenie obecności 84 gatunków, w tym 4 wątrobowców, 40 mchów, 39 porostów i jedngo grzyba naporostowego. 11 gatunków podlega ochronie częściowej, a 5 zostało odnotowanych na krajowych czerwonych listach. W obrębie badanego obiektu odnaleziono również nowe stanowisko inwazyjnego gatunku mchu – Campylopus introflexus. Najwięcej gatunków porostów odnotowano na korze żywych drzew, natomiast najwięcej gatunków mszaków odnotowano na siedliskach naziemnych. Przy drodze pożarowej prowadzącej do uroczyska (poza obszarem badań) odnotowano 5 kolejnych taksonów porostów z rodzaju chrobotek: Cladonia arbuscula subps. mitis, C. cornuta, C. furcata, C. gracilis i C. rangiferina (Cladonia arbuscula subps. mitis i C. rangiferina objęte są ochroną częściową).
Specyfika muraw kserotermicznych
Suwalskiego Parku Krajobrazowego
STRESZCZENIE
Suwalski Park Krajobrazowy cechuje duża różnorodność cech geomorfologicznych oraz odmienny od innych regionów Polski klimat. Na obszarze Parku występuje roślinność kserotermiczna, jednakże jej fizjonomia oraz skład gatunkowy jest uważany za specyficzny i charakterystyczny tylko dla tego regionu. W porównaniu do południowych muraw niewielki jest udział gatunków charakterystycznych dla Festuco-Brometea, na korzyść gatunków mezofilnych łąk. Zbiorowiska roślinne zakwalifikowano do dwóch zespołów Anthyllidi-Trifolietum montani oraz Hieracio pilosellae-Thymetum pulegioidis. Do najczęstszych gatunków muraw należy Achillea millefolium, Agrimonia eupatoria, Agrostis capillaris, Anthyllis vulneraria, Galium verum, Medicago falcata, Pilosella officinarum, Pimpinella saxifraga oraz Thymus pulegioides. Największym zagrożeniem dla tych siedlisk jest zmiana użytkowania oraz fragmentacja siedlisk. Monitoring oraz projekt ochrony muraw uwzględniających ich specyfikę jest niezbędny dla zachowania tych układów.
Zróżnicowanie gleb na leśnych powierzchniach badawczych
Tatrzańskiego Parku Narodowego – część wschodnia
STRESZCZENIE
W 2021 r. przeprowadzono badania gleboznawcze na leśnych powierzchniach badawczych rozmieszczonych w regularnej siatce 500x500 m we wschodniej części Tatrzańskiego Parku Narodowego (TPN), co uzupełnia wcześniej przeprowadzone badania w części zachodniej. Wyniki potwierdziły specyfikę pokrywy glebowej tego obszaru wynikającą z nieco odmiennego kształtowania się czynników glebotwórczych, w tym zwłaszcza zróżnicowania skał macierzystych. We wschodniej części TPN znacznie mniejszy był udział gleb wykształconych ze skał węglanowych (rędzin) oraz mniejszy udział gleb brunatnoziemnych, natomiast większy był udział gleb bielicoziemnych, mad oraz gleb glejowych w porównaniu z częścią zachodnią. Podobnie jak w części zachodniej wykazano bardzo duże zróżnicowanie gleb i warunków siedliskowych, które one kształtują. Badane gleby wyraźnie różnicowały się pod względem właściwości chemicznych ze względu na obecność lub brak węglanów, natomiast niezależnie od podłoża na ogół wykazywały takie specyficzne cechy wysokogórskie jak duża zawartość słabo przeobrażonej materii organicznej, płytki profil oraz duża zawartość odłamków skał.
Stan poznania żądłówek (Hymenoptera, Aculeata)
Przedborskiego Parku Krajobrazowego
STRESZCZENIE
W pracy podano niepublikowane dane o nowych gatunkach i stanowiskach żądłówek w Przedborskim Parku Krajobrazowym. Stwierdzono 89 gatunków nowych dla Parku. Liczba znanych Aculeata wzrosła do 215 gatunków (20,1% fauny krajowej). W zgrupowaniu żądłówek Parku 40 gatunków (18,6%) ma status zagrożonych wyginięciem. Najwięcej zagrożonych taksonów należy do kategorii DD (dane niepełne) i VU (gatunki narażone). Największą liczbę gatunków zagrożonych stwierdzono w rodzinach Crabronidae (8) i Vespidae (7). Stosunkowo wysoki udział w zgrupowaniu żądłówek Parku gatunków zagrożonych wskazuje na potrzebę ochrony ich siedlisk, takich jak: murawy kserotermiczne i napiaskowe, torfowiska, naturalne zespoły leśne bogate w spróchniałe drewno oraz drewniane zabudowania na terenach wiejskich. Piętnaście gatunków pszczół (Apiformes) występujących w PPK, objętych jest ochroną gatunkową częściową.
O rozmiarach szczeżui wielkiej
Anodonta cygnea (Linnaeus, 1758) (Bivalvia: Unionidae)
STRESZCZENIE
Szczeżuja wielka Anodonta cygnea należy do największych bezkręgowców słodkowodnych w Polsce, ale danych o jej rozmiarach jest w literaturze stosunkowo mało. Prowadząc w latach 1972-2020 badania nad występowaniem mięczaków słodkowodnych w różnych środowiskach w Polsce między innymi notowaliśmy rozmiary znajdowanych żywych A. cygnea i ich pustych muszli. Badaniami objęto w sumie 110 jezior, 22 rzeki, 27 starorzeczy, 4 zbiorniki zaporowe, 5 stawów oraz Zalew Wiślany. Obecność A. cygnea w różnych akwenach notowaliśmy stosunkowo często, na przykład w 63% badanych starorzeczy czy w 40% badanych jezior, ale tylko 18% badanych rzek było zasiedlonych przez ten gatunek. Udział A. cygnea wśród zebranych wszystkich małży z rodziny Unionidae przeważnie był bardzo mały (poniżej 10%), choć zdarzały się sytuacje, że był on dużo większy. Największe żywe A. cygnea (długość maksymalna 160 mm) stwierdzono w nieużytkowanym stawie w okolicach Kałuszyna. W stawie tym znaleziono też największą pustą muszlę A. cygnea długości 173 mm. Duże rozmiary osiągały też małże znajdowane w starorzeczach. Największego osobnika, długości 155 mm, stwierdzono w jednym ze starorzeczy Bugu. W obrębie jezior największe małże (długość maksymalna 145 mm) znaleziono w mazurskim jeziorze Oświn. W rzekach A. cygnea osiągała znacznie mniejsze rozmiary (długość maksymalna 112 mm). Stawy i starorzecza a także rozległe jezioro Oświn to zbiorniki bardzo płytkie i zamulone, a takie środowiska są preferowane przez podlegającą ochronie gatunkowej i zagrożoną wyginięciem A. cygnea.
NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE
Hymenaphorura pseudosibirica (Stach, 1954) (Collembola, Onychiuridae) –
– nowy gatunek dla fauny Polski i Pienińskiego Parku Narodowego
STRESZCZENIE
Hymenaphorura pseudosibirica (Stach, 1954) skoczogonek opisany z jaskini Aggtelek na Węgrzech, był wykazany również z jaskini Pukevní w Republice Czeskiej (Rusek 1966) i z lasu bukowego w Parku Narodowym Słowacki Kras (Kostúrová, Kováč 2003). W Polsce po raz pierwszy został znaleziony w buczynie w Pienińskim Parku Narodowym. Samiec i samica, na zboczu Pańskiej Skały (Ryc. 1), między Ligarkami a Polaną Kosarzyska, eksp. S-E, N49 24 57.9 E20 25 17.6, 720 m n.p.m., Fagetum carpaticum abietosum, ściółka, 7.09.2018, coll. W.M. Weiner. Liczba szczecin w narządzie brzusznym samca jest jak dotąd jedyną znaczną różnicą między okazami z Pienin (około 30 szczecin) a okazami z jaskini Aggtelek (15 szczecin). W związku z występowaniem w jaskiniach i lasach bukowych gatunek ten powinien być zaliczany do troglofili a nie do troglobiontów.
BARBARA FOJCIK, PIOTR T. ZANIEWSKI — Materiały do flory mszaków i bioty porostów Kampinoskiego Parku Narodowego – wiatrołomy uroczyska Grabina
RADOSŁAW LEWOŃ, EWA PIROŻNIKOW, MARCIN K. DYDERSKI — Specyfika muraw kserotermicznych Suwalskiego Parku Krajobrazowego
MAREK DREWNIK, ŁUKASZ MUSIELOK, MATEUSZ STOLARCZYK, WOJCIECH SZYMAŃSKI, DARIUSZ STRUZIK, ANTONI ZIĘBA, TOMASZ ZWIJACZ-KOZICA — Zróżnicowanie gleb na leśnych powierzchniach badawczych Tatrzańskiego Parku Narodowego – część wschodnia
JAN K. KOWALCZYK, TADEUSZ KURZAC, EWELINA MOTYKA — Stan poznania żądłówek (Hymenoptera, Aculeata) Przedborskiego Parku Krajobrazowego
KRZYSZTOF LEWANDOWSKI, BEATA JAKUBIK — O rozmiarach szczeżui wielkiej Anodonta cygnea (Linnaeus, 1758) (Bivalvia: Unionidae)
NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE
JAKUB STERNALSKI, WANDA MARIA WEINER — Hymenaphorura pseudosibirica (Stach, 1954) – nowy gatunek dla fauny Polski i Pienińskiego Parku Narodowego
KRONIKA
PIOTR BAJKO — Nie całkiem odeszła… W 15. rocznicę śmierci prof. Simony Kossak
Spis treści tomu 40 (2021)
Materiały do flory mszaków i bioty porostów
Kampinoskiego Parku Narodowego – wiatrołomy uroczyska Grabina
STRESZCZENIE
Pomimo, iż badania flory mszaków i bioty porostów w Kampinoskim Parku Narodowym prowadzone są od wielu lat, to rozmieszczenie przedstawicieli tych grup organizmów na tym terenie wciąż jest nie do końca poznane i wymaga kontynuacji prac badawczych. Celem badań była inwentaryzacja mszaków i porostów fragmentu uroczyska Grabina, gdzie w 2017 roku powstała powierzchnia wiatrołomowa. W jej obrębie powstały nowe mikrosiedliska naziemne (o charakterze inicjalnym), a także istotnie zwiększyły się zasoby martwego drewna. Badania przeprowadzono w latach 2018-2021. Ich wynikiem było stwierdzenie obecności 84 gatunków, w tym 4 wątrobowców, 40 mchów, 39 porostów i jedngo grzyba naporostowego. 11 gatunków podlega ochronie częściowej, a 5 zostało odnotowanych na krajowych czerwonych listach. W obrębie badanego obiektu odnaleziono również nowe stanowisko inwazyjnego gatunku mchu – Campylopus introflexus. Najwięcej gatunków porostów odnotowano na korze żywych drzew, natomiast najwięcej gatunków mszaków odnotowano na siedliskach naziemnych. Przy drodze pożarowej prowadzącej do uroczyska (poza obszarem badań) odnotowano 5 kolejnych taksonów porostów z rodzaju chrobotek: Cladonia arbuscula subps. mitis, C. cornuta, C. furcata, C. gracilis i C. rangiferina (Cladonia arbuscula subps. mitis i C. rangiferina objęte są ochroną częściową).
Specyfika muraw kserotermicznych
Suwalskiego Parku Krajobrazowego
STRESZCZENIE
Suwalski Park Krajobrazowy cechuje duża różnorodność cech geomorfologicznych oraz odmienny od innych regionów Polski klimat. Na obszarze Parku występuje roślinność kserotermiczna, jednakże jej fizjonomia oraz skład gatunkowy jest uważany za specyficzny i charakterystyczny tylko dla tego regionu. W porównaniu do południowych muraw niewielki jest udział gatunków charakterystycznych dla Festuco-Brometea, na korzyść gatunków mezofilnych łąk. Zbiorowiska roślinne zakwalifikowano do dwóch zespołów Anthyllidi-Trifolietum montani oraz Hieracio pilosellae-Thymetum pulegioidis. Do najczęstszych gatunków muraw należy Achillea millefolium, Agrimonia eupatoria, Agrostis capillaris, Anthyllis vulneraria, Galium verum, Medicago falcata, Pilosella officinarum, Pimpinella saxifraga oraz Thymus pulegioides. Największym zagrożeniem dla tych siedlisk jest zmiana użytkowania oraz fragmentacja siedlisk. Monitoring oraz projekt ochrony muraw uwzględniających ich specyfikę jest niezbędny dla zachowania tych układów.
Zróżnicowanie gleb na leśnych powierzchniach badawczych
Tatrzańskiego Parku Narodowego – część wschodnia
STRESZCZENIE
W 2021 r. przeprowadzono badania gleboznawcze na leśnych powierzchniach badawczych rozmieszczonych w regularnej siatce 500x500 m we wschodniej części Tatrzańskiego Parku Narodowego (TPN), co uzupełnia wcześniej przeprowadzone badania w części zachodniej. Wyniki potwierdziły specyfikę pokrywy glebowej tego obszaru wynikającą z nieco odmiennego kształtowania się czynników glebotwórczych, w tym zwłaszcza zróżnicowania skał macierzystych. We wschodniej części TPN znacznie mniejszy był udział gleb wykształconych ze skał węglanowych (rędzin) oraz mniejszy udział gleb brunatnoziemnych, natomiast większy był udział gleb bielicoziemnych, mad oraz gleb glejowych w porównaniu z częścią zachodnią. Podobnie jak w części zachodniej wykazano bardzo duże zróżnicowanie gleb i warunków siedliskowych, które one kształtują. Badane gleby wyraźnie różnicowały się pod względem właściwości chemicznych ze względu na obecność lub brak węglanów, natomiast niezależnie od podłoża na ogół wykazywały takie specyficzne cechy wysokogórskie jak duża zawartość słabo przeobrażonej materii organicznej, płytki profil oraz duża zawartość odłamków skał.
Stan poznania żądłówek (Hymenoptera, Aculeata)
Przedborskiego Parku Krajobrazowego
STRESZCZENIE
W pracy podano niepublikowane dane o nowych gatunkach i stanowiskach żądłówek w Przedborskim Parku Krajobrazowym. Stwierdzono 89 gatunków nowych dla Parku. Liczba znanych Aculeata wzrosła do 215 gatunków (20,1% fauny krajowej). W zgrupowaniu żądłówek Parku 40 gatunków (18,6%) ma status zagrożonych wyginięciem. Najwięcej zagrożonych taksonów należy do kategorii DD (dane niepełne) i VU (gatunki narażone). Największą liczbę gatunków zagrożonych stwierdzono w rodzinach Crabronidae (8) i Vespidae (7). Stosunkowo wysoki udział w zgrupowaniu żądłówek Parku gatunków zagrożonych wskazuje na potrzebę ochrony ich siedlisk, takich jak: murawy kserotermiczne i napiaskowe, torfowiska, naturalne zespoły leśne bogate w spróchniałe drewno oraz drewniane zabudowania na terenach wiejskich. Piętnaście gatunków pszczół (Apiformes) występujących w PPK, objętych jest ochroną gatunkową częściową.
O rozmiarach szczeżui wielkiej
Anodonta cygnea (Linnaeus, 1758) (Bivalvia: Unionidae)
STRESZCZENIE
Szczeżuja wielka Anodonta cygnea należy do największych bezkręgowców słodkowodnych w Polsce, ale danych o jej rozmiarach jest w literaturze stosunkowo mało. Prowadząc w latach 1972-2020 badania nad występowaniem mięczaków słodkowodnych w różnych środowiskach w Polsce między innymi notowaliśmy rozmiary znajdowanych żywych A. cygnea i ich pustych muszli. Badaniami objęto w sumie 110 jezior, 22 rzeki, 27 starorzeczy, 4 zbiorniki zaporowe, 5 stawów oraz Zalew Wiślany. Obecność A. cygnea w różnych akwenach notowaliśmy stosunkowo często, na przykład w 63% badanych starorzeczy czy w 40% badanych jezior, ale tylko 18% badanych rzek było zasiedlonych przez ten gatunek. Udział A. cygnea wśród zebranych wszystkich małży z rodziny Unionidae przeważnie był bardzo mały (poniżej 10%), choć zdarzały się sytuacje, że był on dużo większy. Największe żywe A. cygnea (długość maksymalna 160 mm) stwierdzono w nieużytkowanym stawie w okolicach Kałuszyna. W stawie tym znaleziono też największą pustą muszlę A. cygnea długości 173 mm. Duże rozmiary osiągały też małże znajdowane w starorzeczach. Największego osobnika, długości 155 mm, stwierdzono w jednym ze starorzeczy Bugu. W obrębie jezior największe małże (długość maksymalna 145 mm) znaleziono w mazurskim jeziorze Oświn. W rzekach A. cygnea osiągała znacznie mniejsze rozmiary (długość maksymalna 112 mm). Stawy i starorzecza a także rozległe jezioro Oświn to zbiorniki bardzo płytkie i zamulone, a takie środowiska są preferowane przez podlegającą ochronie gatunkowej i zagrożoną wyginięciem A. cygnea.
NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE
Hymenaphorura pseudosibirica (Stach, 1954) (Collembola, Onychiuridae) –
– nowy gatunek dla fauny Polski i Pienińskiego Parku Narodowego
STRESZCZENIE
Hymenaphorura pseudosibirica (Stach, 1954) skoczogonek opisany z jaskini Aggtelek na Węgrzech, był wykazany również z jaskini Pukevní w Republice Czeskiej (Rusek 1966) i z lasu bukowego w Parku Narodowym Słowacki Kras (Kostúrová, Kováč 2003). W Polsce po raz pierwszy został znaleziony w buczynie w Pienińskim Parku Narodowym. Samiec i samica, na zboczu Pańskiej Skały (Ryc. 1), między Ligarkami a Polaną Kosarzyska, eksp. S-E, N49 24 57.9 E20 25 17.6, 720 m n.p.m., Fagetum carpaticum abietosum, ściółka, 7.09.2018, coll. W.M. Weiner. Liczba szczecin w narządzie brzusznym samca jest jak dotąd jedyną znaczną różnicą między okazami z Pienin (około 30 szczecin) a okazami z jaskini Aggtelek (15 szczecin). W związku z występowaniem w jaskiniach i lasach bukowych gatunek ten powinien być zaliczany do troglofili a nie do troglobiontów.
CONTENTS
BARBARA FOJCIK, PIOTR T. ZANIEWSKI — Materials on the flora of bryophytes and the biota of lichens of the Kampinos National Park – windthrows of the Grabina range
RADOSŁAW LEWOŃ, EWA PIROŻNIKOW, MARCIN K. DYDERSKI — Specificity of xerothermic grasslands of the Suwałki Landscape Park
MAREK DREWNIK, ŁUKASZ MUSIELOK, MATEUSZ STOLARCZYK, WOJCIECH SZYMAŃSKI, DARIUSZ STRUZIK, ANTONI ZIĘBA, TOMASZ ZWIJACZ-KOZICA — Soil diversity in forest research plots in the eastern part of Tatra National Park
JAN K. KOWALCZYK, TADEUSZ KURZAC, EWELINA MOTYKA — The state of knowledge of Aculeata (Hymenoptera) of Przedbórz Landscape Park
KRZYSZTOF LEWANDOWSKI, BEATA JAKUBIK — On the size of the swan mussel Anodonta cygnea (Linnaeus, 1758) (Bivalvia: Unionidae)
SHORT FLORISTIC, FAUNISTIC AND MICOBIOTIC NOTES
JAKUB STERNALSKI, WANDA MARIA WEINER — Hymenaphorura pseudosibirica (Stach, 1954) – a new species for Poland and Pieniny National Park
CHRONICLE
PIOTR BAJKO — Not quite gone... On the 15th Anniversary of the Death of Professor Simona Kossak
Contents Vol. 40 (2021)
Materials on the flora of bryophytes and the biota of lichens
of the Kampinos National Park – windthrows of the Grabina range
SUMMARY
Although research on bryophyte flora and lichen biota in the Kampinos National Park has been conducted for many years, the distribution of representatives of these groups of organisms in this area is still not well known. This requires continuation of research. The study aimed to inventory the bryophytes and lichens of a part of the Grabina forest district, where the windthrow occurred in 2017. Many new initial, epigeic microhabitats were created within the site, and the resources of deadwood increased significantly. The inventory of lichens and bryophytes was conducted in 2018-2021. Their result was the finding of 84 species, including 4 liverworts, 40 mosses, 39 lichens, and one lichenicolous fungus. 11 species are partially protected and 5 have been recorded on the national red lists. A new site of the invasive moss species – Campylopus introflexus was also found. The highest number of lichen species was registered on the bark of living trees, while the most bryophyte species were recorded in terrestrial habitats. Additionally, 5 further lichen taxa were recorded along the fire road leading to the forest (outside the windthrow study area): C. arbuscula subps. mitis, C. cornuta, C. furcata, C. gracilis and C. rangiferina (Cladonia arbuscula subps. mitis and C. rangiferina are partially protected).
Specificity of xerothermic grasslands
of the Suwałki Landscape Park
SUMMARY
The Suwałki Landscape Park (NE Poland) is characterized by a great variety of geomorphological features and a climate different from other regions of Poland. Xerothermic vegetation occurs in the Park, but its physiognomy and species composition is considered specific and characteristic only for this region. Compared to the southern grasslands, the proportion of species characteristic of Festuco-Brometea is not large, in favour of mesophilic grassland species. Plant communities were classified into two associations: Anthyllidi-Trifolietum montani and Hieracio pilosellae-Thymetum pulegioidis. The most common grassland species are Achillea millefolium, Agrimonia eupatoria, Agrostis capillaris, Anthyllis vulneraria, Galium verum, Medicago falcata, Pilosella officinarum, Pimpinella saxifraga and Thymus pulegioides. The most important threats to these habitats are land-use change and habitat fragmentation. Grassland species decline through the forest succession, therefore encroachment of woody vegetation can also lead to the decline of these ecosystems. The knowledge on the species composition distinctiveness of Suwalki Landscape Park xerothermic vegetation is crucial for both assessing the state of conservation and designing site-specific management of these ecosystems. Therefore, monitoring and proper design of grassland conservation plans, accounting for their specificity, is necessary to maintain these ecosystems.
Soil diversity in forest research plots
in the eastern part of Tatra National Park
SUMMARY
Soil survey works in the forest research plots in a regular grid of 500 x 500 m were provided in 2021 in the eastern part of the Tatra National Park (TNP) which complemented the previously conducted research in the western part of TNP. The results confirmed the specificity of the soil cover in this area resulting from slightly different soil-forming factors in the eastern part of TNP in comparison to the western part of TNP, particularly the diversity of the parent materials. In the eastern part of the TNP the percentage of soils developed from calcareous parent material (rendzinas) was much lower and the percentage of brown-earths was lower, while the percentage of podzolic soils, alluvial soils and gleyzemic soils was higher than in the western part. Similarly to the western part, a very large diversity of soils and the habitat conditions they form, have been shown. The studied soils were different in terms of chemical properties due to the presence or absence of carbonates, while regardless of the substrate, the soils generally showed such specific high-mountain features as high content of poorly transformed organic matter, shallow soil profile and high content of rock fragments.
The state of knowledge of Aculeata (Hymenoptera)
of Przedbórz Landscape Park
SUMMARY
This publication presents previously unpublished data concerning new species and sites of Aculeata in Przedbórz Landscape Park. The 89 species new to this Park were discovered. The number of known Aculeata increased to 215 species (20.1% of the national fauna). The 40 species (18.6%) of Aculeata community in the Park have a status of being endangered. The most endangered taxa belong to the DD category (data deficient) and VU category (vulnerable species). The greatest number of endangered species was found in the family Crabronidae (8) and family Vespidae (7). The relatively high segment of endangered species in the Aculeata community indicates a need for protection of their habitats, such as: xerothermic and sand grasslands, peat bogs, natural forests that are rich in decaying timber and wooden buildings in the countryside. The fifteen species of bees (Apiformes) occurring in Przedbórz Landscape Park are under partial species protection.
On the size of the swan mussel
Anodonta cygnea (Linnaeus, 1758) (Bivalvia: Unionidae)
SUMMARY
The swan mussel Anodonta cygnea is one of the largest freshwater invertebrates in Poland, but in the literature, there is relatively little data about its size. Conducting research on the occurrence of freshwater molluscs in various environments in Poland in the years 1972-2020, we noted, among others, the sizes of living A. cygnea and their empty shells. The study covered in total 110 lakes, 22 rivers, 27 oxbow lakes, 4 dam reservoirs, 5 ponds and the Vistula Lagoon. The presence of A. cygnea in various reservoirs was relatively frequent. For example, 63% of the examined oxbow lakes, 40% of the studied lakes, but only 18% of the studied rivers were inhabited by this species. The share of A. cygnea among all collected bivalves of the Unionidae family was usually very small (less than 10%), although there were situations where it was much larger. The largest alive A. cygnea (maximum length 160 mm) was found in the unmanaged pond near Kałuszyn town. The largest empty shell of A. cygnea, 173 mm long, was found also in this pond. The bivalves found in oxbow lakes were also large. The largest specimen, 155 mm long, was found in one of the oxbow lakes of the Bug River. From among the lakes, the largest bivalves (maximum length 145 mm) were found in the Masurian Lake Oświn. A. cygnea in rivers was much smaller (maximum length 112 mm). The ponds and oxbow lakes as well as the vast Lake Oświn are very shallow and silted; such environments are preferred by A. cygnea, which is under protection and threatened by extinction.
SHORT FLORISTIC, FAUNISTIC AND MICOBIOTIC NOTES
Hymenaphorura pseudosibirica (Stach, 1954) (Collembola, Onychiuridae) –
– a new species for Poland and Pieniny National Park
SUMMARY
Hymenaphorura pseudosibirica (Stach, 1954) described from the Aggtelek Cave in Hungary, quoted from Pukevní Cave in the Czech Republic (Rusek 1966) and in the beech forest in Slovak Karst National Park (Kostúrová, Kováč 2003) has been found for the first time in Poland, in the Pieniny National Park: Male and female, on slope of Pańska Skała (Fig. 1), between Ligarki and Kosarzyska Glades, exp. S-E, N49 24 57.9 E20 25 17.6, 720 m a.s.l., Fagetum carpaticum abietosum, litter, 7.09.2018, coll. W.M. Weiner. The one significant morphological difference with the description of the species (Stach 1954, Pomorski 2000) is the number of chaetae in the male ventral organ (MVO) – ca. 30 chaetae (Fig. 4) in the specimen from Pieniny vs. 15 chaetae specimens from Aggtelek. The species may be classified as troglophilous.
BARBARA FOJCIK, PIOTR T. ZANIEWSKI — Materials on the flora of bryophytes and the biota of lichens of the Kampinos National Park – windthrows of the Grabina range
RADOSŁAW LEWOŃ, EWA PIROŻNIKOW, MARCIN K. DYDERSKI — Specificity of xerothermic grasslands of the Suwałki Landscape Park
MAREK DREWNIK, ŁUKASZ MUSIELOK, MATEUSZ STOLARCZYK, WOJCIECH SZYMAŃSKI, DARIUSZ STRUZIK, ANTONI ZIĘBA, TOMASZ ZWIJACZ-KOZICA — Soil diversity in forest research plots in the eastern part of Tatra National Park
JAN K. KOWALCZYK, TADEUSZ KURZAC, EWELINA MOTYKA — The state of knowledge of Aculeata (Hymenoptera) of Przedbórz Landscape Park
KRZYSZTOF LEWANDOWSKI, BEATA JAKUBIK — On the size of the swan mussel Anodonta cygnea (Linnaeus, 1758) (Bivalvia: Unionidae)
SHORT FLORISTIC, FAUNISTIC AND MICOBIOTIC NOTES
JAKUB STERNALSKI, WANDA MARIA WEINER — Hymenaphorura pseudosibirica (Stach, 1954) – a new species for Poland and Pieniny National Park
CHRONICLE
PIOTR BAJKO — Not quite gone... On the 15th Anniversary of the Death of Professor Simona Kossak
Contents Vol. 40 (2021)
Materials on the flora of bryophytes and the biota of lichens
of the Kampinos National Park – windthrows of the Grabina range
SUMMARY
Although research on bryophyte flora and lichen biota in the Kampinos National Park has been conducted for many years, the distribution of representatives of these groups of organisms in this area is still not well known. This requires continuation of research. The study aimed to inventory the bryophytes and lichens of a part of the Grabina forest district, where the windthrow occurred in 2017. Many new initial, epigeic microhabitats were created within the site, and the resources of deadwood increased significantly. The inventory of lichens and bryophytes was conducted in 2018-2021. Their result was the finding of 84 species, including 4 liverworts, 40 mosses, 39 lichens, and one lichenicolous fungus. 11 species are partially protected and 5 have been recorded on the national red lists. A new site of the invasive moss species – Campylopus introflexus was also found. The highest number of lichen species was registered on the bark of living trees, while the most bryophyte species were recorded in terrestrial habitats. Additionally, 5 further lichen taxa were recorded along the fire road leading to the forest (outside the windthrow study area): C. arbuscula subps. mitis, C. cornuta, C. furcata, C. gracilis and C. rangiferina (Cladonia arbuscula subps. mitis and C. rangiferina are partially protected).
Specificity of xerothermic grasslands
of the Suwałki Landscape Park
SUMMARY
The Suwałki Landscape Park (NE Poland) is characterized by a great variety of geomorphological features and a climate different from other regions of Poland. Xerothermic vegetation occurs in the Park, but its physiognomy and species composition is considered specific and characteristic only for this region. Compared to the southern grasslands, the proportion of species characteristic of Festuco-Brometea is not large, in favour of mesophilic grassland species. Plant communities were classified into two associations: Anthyllidi-Trifolietum montani and Hieracio pilosellae-Thymetum pulegioidis. The most common grassland species are Achillea millefolium, Agrimonia eupatoria, Agrostis capillaris, Anthyllis vulneraria, Galium verum, Medicago falcata, Pilosella officinarum, Pimpinella saxifraga and Thymus pulegioides. The most important threats to these habitats are land-use change and habitat fragmentation. Grassland species decline through the forest succession, therefore encroachment of woody vegetation can also lead to the decline of these ecosystems. The knowledge on the species composition distinctiveness of Suwalki Landscape Park xerothermic vegetation is crucial for both assessing the state of conservation and designing site-specific management of these ecosystems. Therefore, monitoring and proper design of grassland conservation plans, accounting for their specificity, is necessary to maintain these ecosystems.
Soil diversity in forest research plots
in the eastern part of Tatra National Park
SUMMARY
Soil survey works in the forest research plots in a regular grid of 500 x 500 m were provided in 2021 in the eastern part of the Tatra National Park (TNP) which complemented the previously conducted research in the western part of TNP. The results confirmed the specificity of the soil cover in this area resulting from slightly different soil-forming factors in the eastern part of TNP in comparison to the western part of TNP, particularly the diversity of the parent materials. In the eastern part of the TNP the percentage of soils developed from calcareous parent material (rendzinas) was much lower and the percentage of brown-earths was lower, while the percentage of podzolic soils, alluvial soils and gleyzemic soils was higher than in the western part. Similarly to the western part, a very large diversity of soils and the habitat conditions they form, have been shown. The studied soils were different in terms of chemical properties due to the presence or absence of carbonates, while regardless of the substrate, the soils generally showed such specific high-mountain features as high content of poorly transformed organic matter, shallow soil profile and high content of rock fragments.
The state of knowledge of Aculeata (Hymenoptera)
of Przedbórz Landscape Park
SUMMARY
This publication presents previously unpublished data concerning new species and sites of Aculeata in Przedbórz Landscape Park. The 89 species new to this Park were discovered. The number of known Aculeata increased to 215 species (20.1% of the national fauna). The 40 species (18.6%) of Aculeata community in the Park have a status of being endangered. The most endangered taxa belong to the DD category (data deficient) and VU category (vulnerable species). The greatest number of endangered species was found in the family Crabronidae (8) and family Vespidae (7). The relatively high segment of endangered species in the Aculeata community indicates a need for protection of their habitats, such as: xerothermic and sand grasslands, peat bogs, natural forests that are rich in decaying timber and wooden buildings in the countryside. The fifteen species of bees (Apiformes) occurring in Przedbórz Landscape Park are under partial species protection.
On the size of the swan mussel
Anodonta cygnea (Linnaeus, 1758) (Bivalvia: Unionidae)
SUMMARY
The swan mussel Anodonta cygnea is one of the largest freshwater invertebrates in Poland, but in the literature, there is relatively little data about its size. Conducting research on the occurrence of freshwater molluscs in various environments in Poland in the years 1972-2020, we noted, among others, the sizes of living A. cygnea and their empty shells. The study covered in total 110 lakes, 22 rivers, 27 oxbow lakes, 4 dam reservoirs, 5 ponds and the Vistula Lagoon. The presence of A. cygnea in various reservoirs was relatively frequent. For example, 63% of the examined oxbow lakes, 40% of the studied lakes, but only 18% of the studied rivers were inhabited by this species. The share of A. cygnea among all collected bivalves of the Unionidae family was usually very small (less than 10%), although there were situations where it was much larger. The largest alive A. cygnea (maximum length 160 mm) was found in the unmanaged pond near Kałuszyn town. The largest empty shell of A. cygnea, 173 mm long, was found also in this pond. The bivalves found in oxbow lakes were also large. The largest specimen, 155 mm long, was found in one of the oxbow lakes of the Bug River. From among the lakes, the largest bivalves (maximum length 145 mm) were found in the Masurian Lake Oświn. A. cygnea in rivers was much smaller (maximum length 112 mm). The ponds and oxbow lakes as well as the vast Lake Oświn are very shallow and silted; such environments are preferred by A. cygnea, which is under protection and threatened by extinction.
SHORT FLORISTIC, FAUNISTIC AND MICOBIOTIC NOTES
Hymenaphorura pseudosibirica (Stach, 1954) (Collembola, Onychiuridae) –
– a new species for Poland and Pieniny National Park
SUMMARY
Hymenaphorura pseudosibirica (Stach, 1954) described from the Aggtelek Cave in Hungary, quoted from Pukevní Cave in the Czech Republic (Rusek 1966) and in the beech forest in Slovak Karst National Park (Kostúrová, Kováč 2003) has been found for the first time in Poland, in the Pieniny National Park: Male and female, on slope of Pańska Skała (Fig. 1), between Ligarki and Kosarzyska Glades, exp. S-E, N49 24 57.9 E20 25 17.6, 720 m a.s.l., Fagetum carpaticum abietosum, litter, 7.09.2018, coll. W.M. Weiner. The one significant morphological difference with the description of the species (Stach 1954, Pomorski 2000) is the number of chaetae in the male ventral organ (MVO) – ca. 30 chaetae (Fig. 4) in the specimen from Pieniny vs. 15 chaetae specimens from Aggtelek. The species may be classified as troglophilous.