SPIS TREŚCI
PIOTR T. ZANIEWSKI, BARBARA FOJCIK — Materiały do flory mszaków i bioty porostów Kampinoskiego Parku Narodowego – wiatrołomy uroczyska Rózin
LUCYNA TWERD, PIOTR OLSZEWSKI — Problem zagospodarowania gruntów porolnych - wyniki wstępnych badań Aculeata (Chrysididae, Spheciformes, Apiformes) w rezerwacie przyrody „Jelonka”
DARIUSZ WOJDAN — Herpetofauna Chęcińsko-Kieleckiego Parku Krajobrazowego
BOGDAN WZIĄTEK, WOJCIECH MISIUKIEWICZ — Znaczenie płazów w diecie wydry Lutra lutra żerującej na terenie Wigierskiego Parku Narodowego
NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE
DARIUSZ TLAŁKA — Występowanie widlicza Oellgaarda Diphasiastrum oellgaardii w Babiogórskim Parku Narodowym
JAKUB GRYZ, DAGNY KRAUZE-GRYZ — Struktura gatunkowa ryb zabitych przez przyduchę w środkowym biegu Biebrzy w lipcu 2021 roku
KRONIKA
PIOTR BAJKO — Pierwsza powojenna załoga Białowieskiego Parku Narodowego
PIOTR DASZKIEWICZ, DARIUSZ IWAN, TOMASZ SAMOJLIK, AURIKA RIČKIENĖ, ANASTASIA FEDOTOWA — Sprawozdanie Janusza Domaniewskiego z misji w Puszczy Białowieskiej z 1921 roku
PIOTR DASZKIEWICZ, DARIUSZ IWAN, TOMASZ SAMOJLIK, AURIKA RIČKIENĖ, ANASTASIA FEDOTOWA — Powojenne białowieżana w dokumentach Janusza Domaniewskiego (1891-1954) w archiwum Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Warszawie
Materiały do flory mszaków i bioty porostów
Kampinoskiego Parku Narodowego – wiatrołomy uroczyska Rózin
STRESZCZENIE
Badania flory mszaków i bioty porostów w Kampinoskim Parku narodowym prowadzone są od wielu lat. Pomimo tego, rozmieszczenie tych grup organizmów na tym terenie jest wciąż niewystarczająco poznane i wymaga kontynuacji prac badawczych. Celem badań była inwentaryzacja mszaków i porostów fragmentu uroczyska Rózin, gdzie w 2017 roku powstały powierzchnie wiatrołomowe. W ich obrębie powstały nowe mikrosiedliska naziemne, a także ułatwiony został dostęp do siedlisk epifitycznych, zwłaszcza w koronach drzew. Badania przeprowadzono w latach 2018-2020. Ich wynikiem było stwierdzenie obecności 108 gatunków, w tym 4 wątrobowców, 28 mchów, 54 porostów i 2 grzybów naporostowych. Jeden gatunek (Punctelia jeckeri) podlegał ochronie ścisłej, 15 częściowej, a 13 zostało odnotowanych na krajowych czerwonych listach. W obrębie badanego obiektu odnaleziono również nowe stanowisko inwazyjnego gatunku mchu – Campylopus introflexus. Najwięcej gatunków porostów odnotowano na siedliskach nadrzewnych i powstałym na skutek wiatrołomu martwym drewnie, natomiast najwięcej gatunków mszaków odnotowano na siedliskach naziemnych. Obecność powalonych drzew umożliwiła dostęp do ich koron – siedlisk z reguły pomijanych w badaniach biot mszaków i porostów. Wiele gatunków odnalezionych w koronach powalonych drzew badanego fragmentu uroczyska Rózin z pewnością występuje również w koronach okolicznych drzew żywych.
Problem zagospodarowania gruntów porolnych –
– wyniki wstępnych badań Aculeata (Chrysididae, Spheciformes, Apiformes)
w rezerwacie przyrody „Jelonka”
STRESZCZENIE
W artykule przedstawiono dane dotyczące bogactwa i liczebności fauny Aculeata występującej na terenie rezerwatu „Jelonka” (UTM FD63) w północno-wschodniej Polsce. Wśród odnotowanych gatunków 14,7% było rzadkich lub zagrożonych. Omówiono również kwestie ochrony tych gatunków.
Herpetofauna Chęcińsko-Kieleckiego Parku Krajobrazowego
STRESZCZENIE
Obserwacje prowadzone były w latach 2019-2021 na terenie Chęcińsko-Kieleckiego Parku Krajobrazowego (Ch-KPK). Położony w centralnej części województwa świętokrzyskiego Ch-KPK utworzony został w celu ochrony zachodniej części dawnej Puszczy Świętokrzyskiej (Pasmo Posłowickie, Pasmo Dymińskie, Pasmo Zgórskie, Pasmo Kadzielniańskie, Grzbiet Jaworznicki, Pasmo Bolechowickie, Pasmo Chęcińskie, Dolina Chęcińska, Grzbiet Gałęzicki, Grzbiet Zelejowski, Dolina Zelejowska, Grzywy Korzeczkowskie, Grząby Bolmińskie oraz Wzgórza Wilkomijskie). Zajmuje powierzchnię 19.781,6 ha, obejmując m.in. 10 rezerwatów przyrody: Milechowy” (134 ha), „Karczówka” (26 ha), „Biesak-Białogon” (13 ha), „Góra Zelejowa” (67 ha), „Góra Żakowa” (51 ha), „Góra Miedzianka” (25 ha), „Jaskinia Raj” (8 ha), „Chelosiowa Jama” (26 ha), „Moczydło” (16 ha) i „Góra Rzepka” (9 ha). Park wyróżnia się wyjątkową georóżnorodnością. W Ch-KPK dominują tereny leśne, dużą powierzchnię zajmują także użytki rolne i łąki. Oprócz wartości geologicznych, Park charakteryzuje się zróżnicowaną florą i fauną.
Występowanie płazów i gadów obserwowano w różnych biotopach, obejmujących lasy, łąki i zbiorniki wodne. Badania objęły określenie występowania herpetofauny oraz ustalenie zagrożeń i warunków ochrony. Stwierdzono 14 gatunków płazów i 6 gatunków gadów na 33 stanowiskach badawczych. Stwierdzono występowanie następujących gatunków: traszka górska Ichthyosaura alpestris LAUR., traszka zwyczajna Lissotriton vulgaris L., traszka grzebieniasta Triturus cristatus LAUR., kumak nizinny Bombina bombina L., grzebiuszka ziemna Pelobates fuscus LAUR., ropucha szara Bufo bufo L., ropucha paskówka Epidalea calamita LAUR., ropucha zielona Bufotes viridis LAUR., rzekotka drzewna Hyla arborea L., żaba wodna Pelophylax esculentus L., żaba jeziorkowa Pelophylax lessonae CAM., żaba śmieszka Pelophylax ridibundus PALL., żaba moczarowa Rana arvalis NILSS., żaba trawna Rana temporaria L., jaszczurka zwinka Lacerta agilis L., jaszczurka żyworodna Zootoca vivipara JACQUIN, padalec zwyczajny Anguis fragilis L., zaskroniec zwyczajny Natrix natrix L., gniewosz plamisty Coronella austriaca LAUR. i żmija zygzakowata Vipera berus L. (Ryc. 1 i 2, Tab. 1). Głównymi zagrożeniami są: wysychanie zbiorników, zanieczyszczenia wód, zarybianie małych akwenów, przemysł surowców skalnych (tzw. „Białe Zagłębie”) i podpalenia. Przez Park przebiega wiele ruchliwych dróg (m.in. krajowa 7 oraz wojewódzkie 762, 763 i 728), stąd do najważniejszych problemów należy zabijanie migrujących płazów przez samochody.
Znaczenie płazów w diecie wydry Lutra lutra żerującej
na terenie Wigierskiego Parku Narodowego
STRESZCZENIE
Spadek ilości opadów, zmniejszanie się powierzchni lasów wilgotnych, zwłaszcza łęgów i olsów, powodują zanikanie płazów i zmniejszanie się ich liczebności na terenie Polski.
Wydra traktowana jest jako obligatoryjny ichtiofag. Jednakże niektóre wyniki badań nad odżywianiem się tego drapieżnika wskazują, że na części obszarów płazy mogą stać się ważnym składnikiem diety wydry. Celem przeprowadzonych przez nas badań była ocena siły presji drapieżnictwa wydry na populacje płazów zasiedlających Wigierski Park Narodowy.
Badania nad składem diety wydry prowadzono w okresie od stycznia do listopada 2020 roku, na 5 stanowiskach badawczych. W czasie badań zebrano i przeanalizowano 130 odchodów wydry. Prowadzono również liczenia płazów oraz inwentaryzację miejsc ich rozrodu.
W składzie pokarmu wydry odnotowano 11 gatunków ofiar. Najczęściej występowały w jej diecie ryby i rak pręgowaty. Płazy stanowiły jedynie 2,3% zjedzonych ofiar. Uzyskane wyniki wskazują, że w Wigierskim Parku Narodowym płazy nie stanowią ważnego składnika diety wydr.
NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE
Występowanie widlicza Oellgaarda Diphasiastrum oellgaardii
w Babiogórskim Parku Narodowym
STRESZCZENIE
Widlicz Oellgaarda jest gatunkiem mieszańcowym między widliczem cyprysowym a widliczem alpejskim. Po raz pierwszy został opisany w 1996 r. z Europy Środkowej i Francji. W Polsce odkryto go niedawno w wyniku rewizji zielnikowej gdzie ma kilkanaście stanowisk w górach. Z masywu Babiej Góry został ogólnie podany: Babia Góra, Mała Babia. W czerwcu 2020 r. podczas penetracji terenowej Babiej Góry natrafiono na stanowisko widlicza Oellgaarda. Stanowisko to znajduje się pod szczytem Diablaka, na wysokości 1680 m n.p.m., w pobliżu szlaku turystycznego Perć Akademików. Stanowisko to jest jak dotąd jedynym potwierdzonym współcześnie w Polsce.
Struktura gatunkowa ryb zabitych przez przyduchę
w środkowym biegu Biebrzy w lipcu 2021 roku
STRESZCZENIE
W drugiej dekadzie lipca 2021 w Biebrzy obserwowano śnięcie ryb. Deficyt tlenu był efektem długotrwałych wysokich temperatur oraz ulewnych opadów. W celu scharakteryzowania wpływu przyduchy na ichtiofaunę w dniach 19-20 lipca za pomocą łodzi liczono martwe ryby, określano gatunek oraz mierzono ich długość. Skontrolowano ponad 4 kilometrowy odcinek Biebrzy w rejonie miasta Goniądza. Na całym odcinku znaleziono 454 martwe ryby należące do 15 gatunków. Dominowały okonie (56,8%) i klenie (10,6%), ponad 5 procentowy udział miały również płocie, leszcze i miętusy. Zdecydowana większość okoni nie przekraczała 15 cm długości, znaleziono tylko jedną dużą rybę tego gatunku, mierzącą 32 cm. Odmienna była struktura wielkości kleni, znaleziono tylko duże egzemplarze: najmniejszy miał 25 cm a największy 46 cm. Płocie, leszcze i miętusy charakteryzowały się niewielkimi rozmiarami. Znalezione jazie i bolenie miały znaczne rozmiary. Spośród 18 znalezionych jazi aż pięć ryb mierzyło 40 cm lub więcej, największy jaź mierzył 49 cm a boleń 57 cm. Spośród sześciu martwych sumów, cztery nie przekraczały 15 cm a dwa były relatywnie duże (107 i 121 cm). Należy stwierdzić że liczba martwych ryb była stosunkowo niska i średnio wynosiła około 10-12 osobników na 100 m trasy.
KRONIKA
Pierwsza powojenna załoga Białowieskiego Parku Narodowego
STRESZCZENIE
Przed około dwudziestu laty jeden z pracowników Białowieskiego Parku Narodowego zwrócił uwagę na zapisaną kartkę, leżącą na stosie makulatury przeznaczonej na podpałkę w zakładowej kotłowni. Okazało się, że na kartce znajduje się tabela z wykazem pierwszych po II wojnie światowej pracowników Białowieskiego Parku Narodowego. Dokument ów pochodzi z wiosny 1945 roku i jest załącznikiem do bliżej nieokreślonego pisma z Gminy Białowieża. Właściwie jest to odpis oryginału, potwierdzony nieczytelnym podpisem. W artykule przedstawiono wykaz pracowników, z podaniem pełnionych przez nich funkcji. Dokonano też analizy rubryk, zawierających charakterystykę społeczno-polityczną poszczególnych pracowników. Dla czternastu osób, wymienionych w tabeli sporządzono, krótkie noty biograficzne. Na odwrocie dokumentu znajdują się szkice znaków bartniczych (tzw. ciosna), które były używane przez miejscowych bartników: Jana, Onufrego i Pawła Buszków.
Sprawozdanie Janusza Domaniewskiego
z misji w Puszczy Białowieskiej z 1921 roku
STRESZCZENIE
W archiwach Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Warszawie odnaleziona została relacja Janusza Domaniewskiego, wybitnego zoologa i działacza ochrony przyrody, z jego misji w Puszczy Białowieskiej w lutym 1921 roku. Była to trzecia wyprawa naukowa do Puszczy Białowieskiej, po misjach Hermana Knothego i Władysława Szafera, zorganizowana przez władze polskie po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku i pierwsza po wojnie polsko-bolszewickiej. Domaniewski pojechał do Puszczy jako delegat Państwowej Rady Ochrony Przyrody w celu sprawdzenia informacji o żubrach, które miały się tam jeszcze pojawiać. Ustalił on, że informacje te były fałszywe, dotarł do ich źródła, a także przeprowadził pierwsze oszacowanie populacji innych gatunków zwierząt. Sprawozdanie z misji Domaniewskiego zostało w niniejszej pracy po raz pierwszy opublikowane i poddane analizie.
Powojenne białowieżana w dokumentach Janusza Domaniewskiego (1891-1954)
w archiwum Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Warszawie
STRESZCZENIE
Artykuł analizuje przechowywane w Muzeum i Instytucie Zoologii PAN w Warszawie pisma Janusza Domaniewskiego dotyczące powojennej historii Białowieskiego Parku Narodowego (BPN). Analizowane listy dotyczą wznowienia działalności Międzynarodowego Towarzystwa Ochrony Żubra, ustalenia wojennych strat BPN, fatalnych dla żubrów skutków okupacyjnej polityki Lutza Hecka – zaniedbań, kradzieży i parazytozy żubrów będącej bezpośrednią przyczyną śmierci żubra Purkuła. Przedstawione są także kłopoty z ustaleniem pochodzenia żubrów związane z zaprzestaniem prowadzenia Ksiąg Rodowodowych. Przechowywana korespondencja dotyczy także pochodzenia żubra Milisa, sprowadzonego i zastrzelonego w okresie niemieckiej okupacji Puszczy Białowieskiej. Przechowywane w MiIZ archiwa są bardzo cennymi dokumentami historii BPN i ochrony przyrody w latach czterdziestych i pięćdziesiątych. Dokumentują one także rolę, jaką odegrał Janusz Domaniewski dla ochrony przyrody w trudnym z politycznego widzenia okresie powojennym.
PIOTR T. ZANIEWSKI, BARBARA FOJCIK — Materiały do flory mszaków i bioty porostów Kampinoskiego Parku Narodowego – wiatrołomy uroczyska Rózin
LUCYNA TWERD, PIOTR OLSZEWSKI — Problem zagospodarowania gruntów porolnych - wyniki wstępnych badań Aculeata (Chrysididae, Spheciformes, Apiformes) w rezerwacie przyrody „Jelonka”
DARIUSZ WOJDAN — Herpetofauna Chęcińsko-Kieleckiego Parku Krajobrazowego
BOGDAN WZIĄTEK, WOJCIECH MISIUKIEWICZ — Znaczenie płazów w diecie wydry Lutra lutra żerującej na terenie Wigierskiego Parku Narodowego
NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE
DARIUSZ TLAŁKA — Występowanie widlicza Oellgaarda Diphasiastrum oellgaardii w Babiogórskim Parku Narodowym
JAKUB GRYZ, DAGNY KRAUZE-GRYZ — Struktura gatunkowa ryb zabitych przez przyduchę w środkowym biegu Biebrzy w lipcu 2021 roku
KRONIKA
PIOTR BAJKO — Pierwsza powojenna załoga Białowieskiego Parku Narodowego
PIOTR DASZKIEWICZ, DARIUSZ IWAN, TOMASZ SAMOJLIK, AURIKA RIČKIENĖ, ANASTASIA FEDOTOWA — Sprawozdanie Janusza Domaniewskiego z misji w Puszczy Białowieskiej z 1921 roku
PIOTR DASZKIEWICZ, DARIUSZ IWAN, TOMASZ SAMOJLIK, AURIKA RIČKIENĖ, ANASTASIA FEDOTOWA — Powojenne białowieżana w dokumentach Janusza Domaniewskiego (1891-1954) w archiwum Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Warszawie
Materiały do flory mszaków i bioty porostów
Kampinoskiego Parku Narodowego – wiatrołomy uroczyska Rózin
STRESZCZENIE
Badania flory mszaków i bioty porostów w Kampinoskim Parku narodowym prowadzone są od wielu lat. Pomimo tego, rozmieszczenie tych grup organizmów na tym terenie jest wciąż niewystarczająco poznane i wymaga kontynuacji prac badawczych. Celem badań była inwentaryzacja mszaków i porostów fragmentu uroczyska Rózin, gdzie w 2017 roku powstały powierzchnie wiatrołomowe. W ich obrębie powstały nowe mikrosiedliska naziemne, a także ułatwiony został dostęp do siedlisk epifitycznych, zwłaszcza w koronach drzew. Badania przeprowadzono w latach 2018-2020. Ich wynikiem było stwierdzenie obecności 108 gatunków, w tym 4 wątrobowców, 28 mchów, 54 porostów i 2 grzybów naporostowych. Jeden gatunek (Punctelia jeckeri) podlegał ochronie ścisłej, 15 częściowej, a 13 zostało odnotowanych na krajowych czerwonych listach. W obrębie badanego obiektu odnaleziono również nowe stanowisko inwazyjnego gatunku mchu – Campylopus introflexus. Najwięcej gatunków porostów odnotowano na siedliskach nadrzewnych i powstałym na skutek wiatrołomu martwym drewnie, natomiast najwięcej gatunków mszaków odnotowano na siedliskach naziemnych. Obecność powalonych drzew umożliwiła dostęp do ich koron – siedlisk z reguły pomijanych w badaniach biot mszaków i porostów. Wiele gatunków odnalezionych w koronach powalonych drzew badanego fragmentu uroczyska Rózin z pewnością występuje również w koronach okolicznych drzew żywych.
Problem zagospodarowania gruntów porolnych –
– wyniki wstępnych badań Aculeata (Chrysididae, Spheciformes, Apiformes)
w rezerwacie przyrody „Jelonka”
STRESZCZENIE
W artykule przedstawiono dane dotyczące bogactwa i liczebności fauny Aculeata występującej na terenie rezerwatu „Jelonka” (UTM FD63) w północno-wschodniej Polsce. Wśród odnotowanych gatunków 14,7% było rzadkich lub zagrożonych. Omówiono również kwestie ochrony tych gatunków.
Herpetofauna Chęcińsko-Kieleckiego Parku Krajobrazowego
STRESZCZENIE
Obserwacje prowadzone były w latach 2019-2021 na terenie Chęcińsko-Kieleckiego Parku Krajobrazowego (Ch-KPK). Położony w centralnej części województwa świętokrzyskiego Ch-KPK utworzony został w celu ochrony zachodniej części dawnej Puszczy Świętokrzyskiej (Pasmo Posłowickie, Pasmo Dymińskie, Pasmo Zgórskie, Pasmo Kadzielniańskie, Grzbiet Jaworznicki, Pasmo Bolechowickie, Pasmo Chęcińskie, Dolina Chęcińska, Grzbiet Gałęzicki, Grzbiet Zelejowski, Dolina Zelejowska, Grzywy Korzeczkowskie, Grząby Bolmińskie oraz Wzgórza Wilkomijskie). Zajmuje powierzchnię 19.781,6 ha, obejmując m.in. 10 rezerwatów przyrody: Milechowy” (134 ha), „Karczówka” (26 ha), „Biesak-Białogon” (13 ha), „Góra Zelejowa” (67 ha), „Góra Żakowa” (51 ha), „Góra Miedzianka” (25 ha), „Jaskinia Raj” (8 ha), „Chelosiowa Jama” (26 ha), „Moczydło” (16 ha) i „Góra Rzepka” (9 ha). Park wyróżnia się wyjątkową georóżnorodnością. W Ch-KPK dominują tereny leśne, dużą powierzchnię zajmują także użytki rolne i łąki. Oprócz wartości geologicznych, Park charakteryzuje się zróżnicowaną florą i fauną.
Występowanie płazów i gadów obserwowano w różnych biotopach, obejmujących lasy, łąki i zbiorniki wodne. Badania objęły określenie występowania herpetofauny oraz ustalenie zagrożeń i warunków ochrony. Stwierdzono 14 gatunków płazów i 6 gatunków gadów na 33 stanowiskach badawczych. Stwierdzono występowanie następujących gatunków: traszka górska Ichthyosaura alpestris LAUR., traszka zwyczajna Lissotriton vulgaris L., traszka grzebieniasta Triturus cristatus LAUR., kumak nizinny Bombina bombina L., grzebiuszka ziemna Pelobates fuscus LAUR., ropucha szara Bufo bufo L., ropucha paskówka Epidalea calamita LAUR., ropucha zielona Bufotes viridis LAUR., rzekotka drzewna Hyla arborea L., żaba wodna Pelophylax esculentus L., żaba jeziorkowa Pelophylax lessonae CAM., żaba śmieszka Pelophylax ridibundus PALL., żaba moczarowa Rana arvalis NILSS., żaba trawna Rana temporaria L., jaszczurka zwinka Lacerta agilis L., jaszczurka żyworodna Zootoca vivipara JACQUIN, padalec zwyczajny Anguis fragilis L., zaskroniec zwyczajny Natrix natrix L., gniewosz plamisty Coronella austriaca LAUR. i żmija zygzakowata Vipera berus L. (Ryc. 1 i 2, Tab. 1). Głównymi zagrożeniami są: wysychanie zbiorników, zanieczyszczenia wód, zarybianie małych akwenów, przemysł surowców skalnych (tzw. „Białe Zagłębie”) i podpalenia. Przez Park przebiega wiele ruchliwych dróg (m.in. krajowa 7 oraz wojewódzkie 762, 763 i 728), stąd do najważniejszych problemów należy zabijanie migrujących płazów przez samochody.
Znaczenie płazów w diecie wydry Lutra lutra żerującej
na terenie Wigierskiego Parku Narodowego
STRESZCZENIE
Spadek ilości opadów, zmniejszanie się powierzchni lasów wilgotnych, zwłaszcza łęgów i olsów, powodują zanikanie płazów i zmniejszanie się ich liczebności na terenie Polski.
Wydra traktowana jest jako obligatoryjny ichtiofag. Jednakże niektóre wyniki badań nad odżywianiem się tego drapieżnika wskazują, że na części obszarów płazy mogą stać się ważnym składnikiem diety wydry. Celem przeprowadzonych przez nas badań była ocena siły presji drapieżnictwa wydry na populacje płazów zasiedlających Wigierski Park Narodowy.
Badania nad składem diety wydry prowadzono w okresie od stycznia do listopada 2020 roku, na 5 stanowiskach badawczych. W czasie badań zebrano i przeanalizowano 130 odchodów wydry. Prowadzono również liczenia płazów oraz inwentaryzację miejsc ich rozrodu.
W składzie pokarmu wydry odnotowano 11 gatunków ofiar. Najczęściej występowały w jej diecie ryby i rak pręgowaty. Płazy stanowiły jedynie 2,3% zjedzonych ofiar. Uzyskane wyniki wskazują, że w Wigierskim Parku Narodowym płazy nie stanowią ważnego składnika diety wydr.
NOTATKI FLORYSTYCZNE, FAUNISTYCZNE I MYKOBIOTYCZNE
Występowanie widlicza Oellgaarda Diphasiastrum oellgaardii
w Babiogórskim Parku Narodowym
STRESZCZENIE
Widlicz Oellgaarda jest gatunkiem mieszańcowym między widliczem cyprysowym a widliczem alpejskim. Po raz pierwszy został opisany w 1996 r. z Europy Środkowej i Francji. W Polsce odkryto go niedawno w wyniku rewizji zielnikowej gdzie ma kilkanaście stanowisk w górach. Z masywu Babiej Góry został ogólnie podany: Babia Góra, Mała Babia. W czerwcu 2020 r. podczas penetracji terenowej Babiej Góry natrafiono na stanowisko widlicza Oellgaarda. Stanowisko to znajduje się pod szczytem Diablaka, na wysokości 1680 m n.p.m., w pobliżu szlaku turystycznego Perć Akademików. Stanowisko to jest jak dotąd jedynym potwierdzonym współcześnie w Polsce.
Struktura gatunkowa ryb zabitych przez przyduchę
w środkowym biegu Biebrzy w lipcu 2021 roku
STRESZCZENIE
W drugiej dekadzie lipca 2021 w Biebrzy obserwowano śnięcie ryb. Deficyt tlenu był efektem długotrwałych wysokich temperatur oraz ulewnych opadów. W celu scharakteryzowania wpływu przyduchy na ichtiofaunę w dniach 19-20 lipca za pomocą łodzi liczono martwe ryby, określano gatunek oraz mierzono ich długość. Skontrolowano ponad 4 kilometrowy odcinek Biebrzy w rejonie miasta Goniądza. Na całym odcinku znaleziono 454 martwe ryby należące do 15 gatunków. Dominowały okonie (56,8%) i klenie (10,6%), ponad 5 procentowy udział miały również płocie, leszcze i miętusy. Zdecydowana większość okoni nie przekraczała 15 cm długości, znaleziono tylko jedną dużą rybę tego gatunku, mierzącą 32 cm. Odmienna była struktura wielkości kleni, znaleziono tylko duże egzemplarze: najmniejszy miał 25 cm a największy 46 cm. Płocie, leszcze i miętusy charakteryzowały się niewielkimi rozmiarami. Znalezione jazie i bolenie miały znaczne rozmiary. Spośród 18 znalezionych jazi aż pięć ryb mierzyło 40 cm lub więcej, największy jaź mierzył 49 cm a boleń 57 cm. Spośród sześciu martwych sumów, cztery nie przekraczały 15 cm a dwa były relatywnie duże (107 i 121 cm). Należy stwierdzić że liczba martwych ryb była stosunkowo niska i średnio wynosiła około 10-12 osobników na 100 m trasy.
KRONIKA
Pierwsza powojenna załoga Białowieskiego Parku Narodowego
STRESZCZENIE
Przed około dwudziestu laty jeden z pracowników Białowieskiego Parku Narodowego zwrócił uwagę na zapisaną kartkę, leżącą na stosie makulatury przeznaczonej na podpałkę w zakładowej kotłowni. Okazało się, że na kartce znajduje się tabela z wykazem pierwszych po II wojnie światowej pracowników Białowieskiego Parku Narodowego. Dokument ów pochodzi z wiosny 1945 roku i jest załącznikiem do bliżej nieokreślonego pisma z Gminy Białowieża. Właściwie jest to odpis oryginału, potwierdzony nieczytelnym podpisem. W artykule przedstawiono wykaz pracowników, z podaniem pełnionych przez nich funkcji. Dokonano też analizy rubryk, zawierających charakterystykę społeczno-polityczną poszczególnych pracowników. Dla czternastu osób, wymienionych w tabeli sporządzono, krótkie noty biograficzne. Na odwrocie dokumentu znajdują się szkice znaków bartniczych (tzw. ciosna), które były używane przez miejscowych bartników: Jana, Onufrego i Pawła Buszków.
Sprawozdanie Janusza Domaniewskiego
z misji w Puszczy Białowieskiej z 1921 roku
STRESZCZENIE
W archiwach Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Warszawie odnaleziona została relacja Janusza Domaniewskiego, wybitnego zoologa i działacza ochrony przyrody, z jego misji w Puszczy Białowieskiej w lutym 1921 roku. Była to trzecia wyprawa naukowa do Puszczy Białowieskiej, po misjach Hermana Knothego i Władysława Szafera, zorganizowana przez władze polskie po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku i pierwsza po wojnie polsko-bolszewickiej. Domaniewski pojechał do Puszczy jako delegat Państwowej Rady Ochrony Przyrody w celu sprawdzenia informacji o żubrach, które miały się tam jeszcze pojawiać. Ustalił on, że informacje te były fałszywe, dotarł do ich źródła, a także przeprowadził pierwsze oszacowanie populacji innych gatunków zwierząt. Sprawozdanie z misji Domaniewskiego zostało w niniejszej pracy po raz pierwszy opublikowane i poddane analizie.
Powojenne białowieżana w dokumentach Janusza Domaniewskiego (1891-1954)
w archiwum Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Warszawie
STRESZCZENIE
Artykuł analizuje przechowywane w Muzeum i Instytucie Zoologii PAN w Warszawie pisma Janusza Domaniewskiego dotyczące powojennej historii Białowieskiego Parku Narodowego (BPN). Analizowane listy dotyczą wznowienia działalności Międzynarodowego Towarzystwa Ochrony Żubra, ustalenia wojennych strat BPN, fatalnych dla żubrów skutków okupacyjnej polityki Lutza Hecka – zaniedbań, kradzieży i parazytozy żubrów będącej bezpośrednią przyczyną śmierci żubra Purkuła. Przedstawione są także kłopoty z ustaleniem pochodzenia żubrów związane z zaprzestaniem prowadzenia Ksiąg Rodowodowych. Przechowywana korespondencja dotyczy także pochodzenia żubra Milisa, sprowadzonego i zastrzelonego w okresie niemieckiej okupacji Puszczy Białowieskiej. Przechowywane w MiIZ archiwa są bardzo cennymi dokumentami historii BPN i ochrony przyrody w latach czterdziestych i pięćdziesiątych. Dokumentują one także rolę, jaką odegrał Janusz Domaniewski dla ochrony przyrody w trudnym z politycznego widzenia okresie powojennym.
CONTENTS
PIOTR T. ZANIEWSKI, BARBARA FOJCIK — Materials on the flora of bryophytes and the biota of lichens of the Kampinos National Park – windthrows of the Rózin range
LUCYNA TWERD, PIOTR OLSZEWSKI — The problem of developing post-agricultural land – the results of the preliminary research of Aculeata (Chrysididae, Spheciformes, Apiformes) in the “Jelonka” reserve
DARIUSZ WOJDAN — Herpetofauna of the Chęcińsko-Kielecki Landscape Park
BOGDAN WZIĄTEK, WOJCIECH MISIUKIEWICZ — The importance of amphibians in the diet of the Otter Lutra lutra feeding in the Wigry National Park
SHORT FLORISTIC, FAUNISTIC AND MICOBIOTIC NOTES
DARIUSZ TLAŁKA — Occurrence of Oellgaard’s clubmoss Diphasiastrum oellgaardii in the Babia Góra National Park
JAKUB GRYZ, DAGNY KRAUZE-GRYZ — Species structure of fish that died in Biebrza River because of an oxygen deficit, in July 2021
CHRONICLE
PIOTR BAJKO — The first post-war crew of the Białowieża National Park
PIOTR DASZKIEWICZ, DARIUSZ IWAN, TOMASZ SAMOJLIK, AURIKA RIČKIENĖ, ANASTASIA FEDOTOWA — Janusz Domaniewski’s report on the mission in the Białowieża Forest from 1921
PIOTR DASZKIEWICZ, DARIUSZ IWAN, TOMASZ SAMOJLIK, AURIKA RIČKIENĖ, ANASTASIA FEDOTOWA — Post-war Bialoviesiana in Janusz Domaniewski’s (1891-1954) documents in the archive of the Museum and Institute of Zoology, Polish Academy of Sciences in Warsaw
Materials on the flora of bryophytes and the biota of lichens
of the Kampinos National Park – windthrows of the Rózin range
SUMMARY
Research on bryophyte flora and lichen biota in Kampinos National Park has been conducted for many years. Despite this, the knowledge on the distribution of these groups of organisms in the area is still sufficiently limited and needs to be extended. The aim of this study was to inventory the bryophytes and lichens of a fragment of the Rózin Range where windthrow areas were created in 2017. This resulted in the creation of new epigeic microhabitats and easier access to epiphytic ones, especially in the tree crowns. The research was conducted in 2018-2020. Altogether 108 species were found, including 4 liverworts, 48 mosses, 54 lichens and 2 lichenicolous fungi. One species (Punctelia jeckeri) was strictly protected, 15 were partially protected, and 13 were recorded on national red lists of threatened species. Also, a new stand of invasive moss species, Campylopus introflexus, was found in the study site. The greatest number of lichen species was recorded in epiphytic habitats and windthrow-induced dead wood, while the greatest number of bryophyte species was recorded in epigeic habitats. The presence of fallen trees provided access to habitats generally omitted in studies of bryophyte and lichen biota, such as tree crowns. Many of the species found in the crowns of fallen trees in the studied fragment of the Rózin Range are certainly also present in the crowns of the surrounding living trees.
The problem of developing post-agricultural land –
– the results of the preliminary research
of Aculeata (Chrysididae, Spheciformes, Apiformes) in the “Jelonka” reserve
SUMMARY
The paper presents data on the species richness and abundance of the Aculeata fauna located in “Jelonka” reserve (UTM FD63) in north-eastern Poland. Among the recorded species, 14.7% were rare or threatened. The conservation issues of these species are also discussed.
Herpetofauna of the Chęcińsko-Kielecki Landscape Park
SUMMARY
The observations were carried out in 2019-2021 in the area of the Chęcińsko-Kielecki Landscape Park (Ch-KLP). The Park was established in the central part of the Świętokrzyskie Province to protect the western part of the Świętokrzyska Primeval Forest (Posłowickie Mt., Dymińskie Mt., Zgórskie Mt., Kadzielniańskie Mt., Jaworznicki Mountain Ridge, Bolechowickie Mt., Chęcińskie Mt., Chęcińska Valley, Gałęzicki Mountain Ridge, Zelejowski Mountain Ridge, Zelejowska Valley, Korzeczkowskie Hills, Bolmińskie Hills and Wilkomijskie Hills). It covers the area of 19,781.6 ha and holds 10 nature reserves: “Milechowy” (134 ha), “Karczówka” (26 ha), “Biesak-Białogon” (13 ha), “Góra Zelejowa” (67 ha), “Góra Żakowa” (51 ha), “Góra Miedzianka” (25 ha), “Jaskinia Raj” (8 ha), “Chelosiowa Jama” (26 ha), “Moczydło” (16 ha) and “Góra Rzepka” (9 ha). The Park is distinguished by an exceptional geodiversity. The Ch-KLP encompasses forests that are its prevailing component, a large area of agricultural lands and meadows. Apart from geological values, the Park is characterized by its diversity of flora and fauna.
Amphibians and reptiles were found in different biotopes, including forests, meadows and ponds. The research included an inventory of herpetofauna and the identification of threats, along with determining the necessary protection measures. As a result, 14 species of amphibians and 6 species of reptiles were found in 33 research localities. The following species were found: alpine newt Ichthyosaura alpestris LAUR., smooth newt Lissotriton vulgaris L., great crested newt Triturus cristatus LAUR., European fire-bellied toad Bombina bombina L., common spadefoot toad Pelobates fuscus LAUR., common toad Bufo bufo L., natterjack toad Epidalea calamita LAUR., European green toad Bufotes viridis LAUR., European tree frog Hyla arborea L., edible frog Pelophylax esculentus L., pool frog Pelophylax lessonae CAM., marsh frog Pelophylax ridibundus PALL., moor frog Rana arvalis NILSS., common frog Rana temporaria L., sand lizard Lacerta agilis L., viviparous lizard Zootoca vivipara JACQUIN, slow worm Anguis fragilis L., grass snake Natrix natrix L., Smooth snake Coronella austriaca LAUR., and common European adder Vipera berus L. (Fig. 1 and 2, Tab. 1).
The main threats to amphibians and reptiles in this area are the drying out of water bodies, water pollution, stocking the little ponds, mining of natural rock resources (so called “White Mining Region”) and fire setting. The Park include a number of busy roads (including national road 7, provincial routes 761, 762 and 763), which result in a significant problem of migrating amphibians being killed by cars.
The importance of amphibians in the diet of the Otter Lutra lutra feeding
in the Wigry National Park
SUMMARY
A decrease in the amount of rainfall, and a decrease in the area of wet forests, especially riparian forests and alders, has caused the disappearance of amphibians and increased their decline in Poland. The otter is treated as an obligatory ichthyophage. However, some nutrition studies for this predator indicate that in some areas, amphibians can become an important component of the otter’s diet. The aim of our research was to assess the strength of otter predatory pressure on the populations of amphibians inhabiting the Wigry National Park.
Research on the composition of the otter’s diet was carried out in the period from January to November 2020, at 5 research stations. During the study, 130 otter faeces were collected and analysed. Amphibians were also counted, and their breeding places were inventoried.
11 species of prey have been recorded in the diet of otters. Fish and spiny cheek crayfish were the most common in the diet. Amphibians accounted for only 2.3% of the prey eaten. The obtained results indicate that in the Wigry National Park, amphibians do not constitute an important component of the otter’s diet.
SHORT FLORISTIC, FAUNISTIC AND MICOBIOTIC NOTES
Occurrence of Oellgaard’s clubmoss Diphasiastrum oellgaardii
in the Babia Góra National Park
SUMMARY
Oellgaard’s clubmoss is a hybrid species between the blue clubmoss and the alpine clubmoss. It was first described in 1996 from Central Europe and France. In Poland, it has recently been discovered as a result of a herbarium revision, where it has a dozen or so sites in the mountains. From the Babia Góra massif, the following location is generally given, Babia Góra, Mała Babia. In June 2020, during the field expedition of Babia Góra, an Oellgaard’s clubmoss site was found. This position is located under the Diablak peak, at an altitude of 1680 m a.s.l., near the Perć Akademików hiking trail. This position is so far the only one confirmed in Poland today.
Species structure of fish that died
in Biebrza River because of an oxygen deficit, in July 2021
SUMMARY
In July 2021 an oxygen deficit occurred in the Biebrza River. Dead fish counting was carried out in the middle part of the river. Along a four kilometre long transect 454 fish were found. Perch (56.8%) was the dominating species, with chub (10.6%), roach (7%), bream (6.2%) and burbot (5.3%) being less frequent. Overall, 15 fish species were found. Except catfish, chub, ide and asp, generally small individuals were found. The biggest individual found was a 121 cm long catfish.
CHRONICLE
The first post-war crew of the Białowieża National Park
SUMMARY
About twenty years ago, one of the employees of the Białowieża National Park noticed a written piece of paper lying on a pile of waste paper intended for kindling in the company’s boiler room. It turned out that there was a table on the paper with a list of the first employees of the Białowieża National Park after World War II. This document comes from the spring of 1945 and is an attachment to an unspecified letter from the Białowieża Commune. It is actually a copy of the original, confirmed with an illegible signature. The article presents a list of employees, including their functions. Also, the columns containing the socio-political characteristics of individual employees were analysed. Short biographical notes were prepared for the fourteen people listed in the table. On the reverse of the document there are sketches of beekeeping signs (so-called ciosna), which were used by local beekeepers: Jan, Onufry and Paweł Buszko.
Janusz Domaniewski’s report on the mission
in the Białowieża Forest from 1921
SUMMARY
A report from mission to Białowieża Primeval Forest by Janusz Domaniewski, an outstanding zoologist and nature conservationist was discovered in the archives of the Museum and the Institute of Zoology of the Polish Academy of Sciences in Warsaw. The mission, undertaken in February 1921, was the third scientific expedition to the Forest (after the expeditions of Herman Knothe and Władysław Szafer) organized by the Polish authorities after regaining independence in 1918, and the first after the Polish-Soviet war. Domaniewski went to the Forest as a delegate of the state council for nature conservation to check information about European bison allegedly appearing there. He proved this information false and tracked the source, and also conducted the first estimation of the population of other species of animals. Domaniewski’s report is being published and analysed in our work for the first time.
Post-war Bialoviesiana in Janusz Domaniewski’s (1891-1954) documents in the archive
of the Museum and Institute of Zoology, Polish Academy of Sciences in Warsaw
SUMMARY
The article analyses Janusz Domaniewski’s writings on the post-war history of Białowieża National Park (BNP), stored in the Museum and Institute of Zoology, Polish Academy of Sciences in Warsaw. The analysed letters concern the resumption of the activities of the Society for the Protection of the European Bison, the assessment of the wartime losses in BNP, the disastrous consequences of Lutz Heck’s occupation policy – neglect, theft and bison parasitosis, which was the direct cause of death of bison Purkuł. Problems with establishing the origins of the bison due to the cessation of the “Pedigree Books of the European Bison” are also presented. The stored correspondence also concerns the origin of the European bison named Milis, which was imported and shot during the German occupation of Białowieża Primeval Forest. Archives stored in MIZ PAS are very valuable in documenting the history of the BNP and nature protection in the 1940s and 1950s. They also document the role played by Janusz Domaniewski in nature conservation in the politically difficult post-war period.
PIOTR T. ZANIEWSKI, BARBARA FOJCIK — Materials on the flora of bryophytes and the biota of lichens of the Kampinos National Park – windthrows of the Rózin range
LUCYNA TWERD, PIOTR OLSZEWSKI — The problem of developing post-agricultural land – the results of the preliminary research of Aculeata (Chrysididae, Spheciformes, Apiformes) in the “Jelonka” reserve
DARIUSZ WOJDAN — Herpetofauna of the Chęcińsko-Kielecki Landscape Park
BOGDAN WZIĄTEK, WOJCIECH MISIUKIEWICZ — The importance of amphibians in the diet of the Otter Lutra lutra feeding in the Wigry National Park
SHORT FLORISTIC, FAUNISTIC AND MICOBIOTIC NOTES
DARIUSZ TLAŁKA — Occurrence of Oellgaard’s clubmoss Diphasiastrum oellgaardii in the Babia Góra National Park
JAKUB GRYZ, DAGNY KRAUZE-GRYZ — Species structure of fish that died in Biebrza River because of an oxygen deficit, in July 2021
CHRONICLE
PIOTR BAJKO — The first post-war crew of the Białowieża National Park
PIOTR DASZKIEWICZ, DARIUSZ IWAN, TOMASZ SAMOJLIK, AURIKA RIČKIENĖ, ANASTASIA FEDOTOWA — Janusz Domaniewski’s report on the mission in the Białowieża Forest from 1921
PIOTR DASZKIEWICZ, DARIUSZ IWAN, TOMASZ SAMOJLIK, AURIKA RIČKIENĖ, ANASTASIA FEDOTOWA — Post-war Bialoviesiana in Janusz Domaniewski’s (1891-1954) documents in the archive of the Museum and Institute of Zoology, Polish Academy of Sciences in Warsaw
Materials on the flora of bryophytes and the biota of lichens
of the Kampinos National Park – windthrows of the Rózin range
SUMMARY
Research on bryophyte flora and lichen biota in Kampinos National Park has been conducted for many years. Despite this, the knowledge on the distribution of these groups of organisms in the area is still sufficiently limited and needs to be extended. The aim of this study was to inventory the bryophytes and lichens of a fragment of the Rózin Range where windthrow areas were created in 2017. This resulted in the creation of new epigeic microhabitats and easier access to epiphytic ones, especially in the tree crowns. The research was conducted in 2018-2020. Altogether 108 species were found, including 4 liverworts, 48 mosses, 54 lichens and 2 lichenicolous fungi. One species (Punctelia jeckeri) was strictly protected, 15 were partially protected, and 13 were recorded on national red lists of threatened species. Also, a new stand of invasive moss species, Campylopus introflexus, was found in the study site. The greatest number of lichen species was recorded in epiphytic habitats and windthrow-induced dead wood, while the greatest number of bryophyte species was recorded in epigeic habitats. The presence of fallen trees provided access to habitats generally omitted in studies of bryophyte and lichen biota, such as tree crowns. Many of the species found in the crowns of fallen trees in the studied fragment of the Rózin Range are certainly also present in the crowns of the surrounding living trees.
The problem of developing post-agricultural land –
– the results of the preliminary research
of Aculeata (Chrysididae, Spheciformes, Apiformes) in the “Jelonka” reserve
SUMMARY
The paper presents data on the species richness and abundance of the Aculeata fauna located in “Jelonka” reserve (UTM FD63) in north-eastern Poland. Among the recorded species, 14.7% were rare or threatened. The conservation issues of these species are also discussed.
Herpetofauna of the Chęcińsko-Kielecki Landscape Park
SUMMARY
The observations were carried out in 2019-2021 in the area of the Chęcińsko-Kielecki Landscape Park (Ch-KLP). The Park was established in the central part of the Świętokrzyskie Province to protect the western part of the Świętokrzyska Primeval Forest (Posłowickie Mt., Dymińskie Mt., Zgórskie Mt., Kadzielniańskie Mt., Jaworznicki Mountain Ridge, Bolechowickie Mt., Chęcińskie Mt., Chęcińska Valley, Gałęzicki Mountain Ridge, Zelejowski Mountain Ridge, Zelejowska Valley, Korzeczkowskie Hills, Bolmińskie Hills and Wilkomijskie Hills). It covers the area of 19,781.6 ha and holds 10 nature reserves: “Milechowy” (134 ha), “Karczówka” (26 ha), “Biesak-Białogon” (13 ha), “Góra Zelejowa” (67 ha), “Góra Żakowa” (51 ha), “Góra Miedzianka” (25 ha), “Jaskinia Raj” (8 ha), “Chelosiowa Jama” (26 ha), “Moczydło” (16 ha) and “Góra Rzepka” (9 ha). The Park is distinguished by an exceptional geodiversity. The Ch-KLP encompasses forests that are its prevailing component, a large area of agricultural lands and meadows. Apart from geological values, the Park is characterized by its diversity of flora and fauna.
Amphibians and reptiles were found in different biotopes, including forests, meadows and ponds. The research included an inventory of herpetofauna and the identification of threats, along with determining the necessary protection measures. As a result, 14 species of amphibians and 6 species of reptiles were found in 33 research localities. The following species were found: alpine newt Ichthyosaura alpestris LAUR., smooth newt Lissotriton vulgaris L., great crested newt Triturus cristatus LAUR., European fire-bellied toad Bombina bombina L., common spadefoot toad Pelobates fuscus LAUR., common toad Bufo bufo L., natterjack toad Epidalea calamita LAUR., European green toad Bufotes viridis LAUR., European tree frog Hyla arborea L., edible frog Pelophylax esculentus L., pool frog Pelophylax lessonae CAM., marsh frog Pelophylax ridibundus PALL., moor frog Rana arvalis NILSS., common frog Rana temporaria L., sand lizard Lacerta agilis L., viviparous lizard Zootoca vivipara JACQUIN, slow worm Anguis fragilis L., grass snake Natrix natrix L., Smooth snake Coronella austriaca LAUR., and common European adder Vipera berus L. (Fig. 1 and 2, Tab. 1).
The main threats to amphibians and reptiles in this area are the drying out of water bodies, water pollution, stocking the little ponds, mining of natural rock resources (so called “White Mining Region”) and fire setting. The Park include a number of busy roads (including national road 7, provincial routes 761, 762 and 763), which result in a significant problem of migrating amphibians being killed by cars.
The importance of amphibians in the diet of the Otter Lutra lutra feeding
in the Wigry National Park
SUMMARY
A decrease in the amount of rainfall, and a decrease in the area of wet forests, especially riparian forests and alders, has caused the disappearance of amphibians and increased their decline in Poland. The otter is treated as an obligatory ichthyophage. However, some nutrition studies for this predator indicate that in some areas, amphibians can become an important component of the otter’s diet. The aim of our research was to assess the strength of otter predatory pressure on the populations of amphibians inhabiting the Wigry National Park.
Research on the composition of the otter’s diet was carried out in the period from January to November 2020, at 5 research stations. During the study, 130 otter faeces were collected and analysed. Amphibians were also counted, and their breeding places were inventoried.
11 species of prey have been recorded in the diet of otters. Fish and spiny cheek crayfish were the most common in the diet. Amphibians accounted for only 2.3% of the prey eaten. The obtained results indicate that in the Wigry National Park, amphibians do not constitute an important component of the otter’s diet.
SHORT FLORISTIC, FAUNISTIC AND MICOBIOTIC NOTES
Occurrence of Oellgaard’s clubmoss Diphasiastrum oellgaardii
in the Babia Góra National Park
SUMMARY
Oellgaard’s clubmoss is a hybrid species between the blue clubmoss and the alpine clubmoss. It was first described in 1996 from Central Europe and France. In Poland, it has recently been discovered as a result of a herbarium revision, where it has a dozen or so sites in the mountains. From the Babia Góra massif, the following location is generally given, Babia Góra, Mała Babia. In June 2020, during the field expedition of Babia Góra, an Oellgaard’s clubmoss site was found. This position is located under the Diablak peak, at an altitude of 1680 m a.s.l., near the Perć Akademików hiking trail. This position is so far the only one confirmed in Poland today.
Species structure of fish that died
in Biebrza River because of an oxygen deficit, in July 2021
SUMMARY
In July 2021 an oxygen deficit occurred in the Biebrza River. Dead fish counting was carried out in the middle part of the river. Along a four kilometre long transect 454 fish were found. Perch (56.8%) was the dominating species, with chub (10.6%), roach (7%), bream (6.2%) and burbot (5.3%) being less frequent. Overall, 15 fish species were found. Except catfish, chub, ide and asp, generally small individuals were found. The biggest individual found was a 121 cm long catfish.
CHRONICLE
The first post-war crew of the Białowieża National Park
SUMMARY
About twenty years ago, one of the employees of the Białowieża National Park noticed a written piece of paper lying on a pile of waste paper intended for kindling in the company’s boiler room. It turned out that there was a table on the paper with a list of the first employees of the Białowieża National Park after World War II. This document comes from the spring of 1945 and is an attachment to an unspecified letter from the Białowieża Commune. It is actually a copy of the original, confirmed with an illegible signature. The article presents a list of employees, including their functions. Also, the columns containing the socio-political characteristics of individual employees were analysed. Short biographical notes were prepared for the fourteen people listed in the table. On the reverse of the document there are sketches of beekeeping signs (so-called ciosna), which were used by local beekeepers: Jan, Onufry and Paweł Buszko.
Janusz Domaniewski’s report on the mission
in the Białowieża Forest from 1921
SUMMARY
A report from mission to Białowieża Primeval Forest by Janusz Domaniewski, an outstanding zoologist and nature conservationist was discovered in the archives of the Museum and the Institute of Zoology of the Polish Academy of Sciences in Warsaw. The mission, undertaken in February 1921, was the third scientific expedition to the Forest (after the expeditions of Herman Knothe and Władysław Szafer) organized by the Polish authorities after regaining independence in 1918, and the first after the Polish-Soviet war. Domaniewski went to the Forest as a delegate of the state council for nature conservation to check information about European bison allegedly appearing there. He proved this information false and tracked the source, and also conducted the first estimation of the population of other species of animals. Domaniewski’s report is being published and analysed in our work for the first time.
Post-war Bialoviesiana in Janusz Domaniewski’s (1891-1954) documents in the archive
of the Museum and Institute of Zoology, Polish Academy of Sciences in Warsaw
SUMMARY
The article analyses Janusz Domaniewski’s writings on the post-war history of Białowieża National Park (BNP), stored in the Museum and Institute of Zoology, Polish Academy of Sciences in Warsaw. The analysed letters concern the resumption of the activities of the Society for the Protection of the European Bison, the assessment of the wartime losses in BNP, the disastrous consequences of Lutz Heck’s occupation policy – neglect, theft and bison parasitosis, which was the direct cause of death of bison Purkuł. Problems with establishing the origins of the bison due to the cessation of the “Pedigree Books of the European Bison” are also presented. The stored correspondence also concerns the origin of the European bison named Milis, which was imported and shot during the German occupation of Białowieża Primeval Forest. Archives stored in MIZ PAS are very valuable in documenting the history of the BNP and nature protection in the 1940s and 1950s. They also document the role played by Janusz Domaniewski in nature conservation in the politically difficult post-war period.